جواد حسین زاده - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تبریز

یکی از نهاده های محدود کننده در بخش کشاورزی که تغییرات قیمت آن الگوی کشت و نوع فعالیت ها را در مناطق مختلف تحت تاٌثیر قرار می دهد، آب می باشد. از طرفی اگر تغییرات قیمت نهاده آب با تغییرات قیمت محصولاتی که در تولید آنها بکار برده می شود، همراه باشد اثرات متفاوتی را بر جای خواهد گذاشت. در هر حال ویژگیهای هر منطقه از لحاظ میزان آب قابل دسترس، نوع منابع آبی، نوع فعالیت ها و محصولات کشت شده موجب می شود که واکنش کشاورزان نیز در قبال تغییرات قیمتی در مناطق مختلف یکسان نباشد. در این مطالعه به منظور بررسی دقیقتر نحوه تاٌثیر گذاری سیاست های قیمتی در مقدار تقاضا برای آب، الگوی کشت و همچنین درآمد کشاورزان با تبیین مدل برنامه ریزی ریاضی علاوه بر برآورد قیمت سایه ای (قیمت واقعی) و تابع تقاضای آب کشاورزی با شبیه سازی سناریو های مختلف قیمتی اثرات سیاست های مختلف به طور موردی در یکی از مناطق کشاورزی کشور (سد و شبکه آبیاری و زهکشی علویان و اراضی زیر دست آن) با اطلاعات پایه سال 1381 انجام گرفته است. نتایج نشان می دهد که قیمت واقعی هر متر مکعب آب در منطقه مورد مطالعه 198 ریال می باشد. همچنین با توجه به نتایج به دست آمده افزایش قیمت آب از قیمت فعلی به اندازه قیمت واقعی آن از یک طرف موجب کاهش قابل ملاحظه ای در درآمد کشاورزان و تقاضای آب شده و از سوی دیگر موجب جایگزینی محصولات کم آب به جای محصولات آب بر می شود. ولی اگر همزمان با افزایش قیمت آب قیمت محصولات نیز 10 الی 20 درصد افزایش یابد موجب می شود همزمان با افزایش سطح زیرکشت آبی، هم درآمد کشاورزان و هم تقاضا برای آب افزایش یافته و مجددا محصولات آب بر در الگوی کشت جایگزین گردد.

آب، برنامه ریزی ریاضی، سیاست های قیمتی، کشاورزی،کشش تقاضا، مدیریت تقاضا