سیدمصطفی مومنی

در قوانین موضوعه ایران اصولاً علم حقوق با علم اصول ملازمه تأثیری متقابل دارد که از جمه آن اصول، اصل استصحاب است. اصل استصحاب یکی از مباحث مهم ادله فقاهتی است که در جهت کار آمدی علم فقه در تکمیل خلأ قانونی و استنباط احکام قانونی در موارد تحیر نسبت به بقای چیزی که در حالت سابق به وجود حکم یا موضوع آن علم داشتیم با حکم بر بقای حالت سابق گام بر می دارد به عنوان مثال به استناد ماده 357 قانون آیین دادرسی مدنی در صورتی که حق یا دینی بر عهده کسی ثابت شد، اصل بقای آن است مگر اینکه خلافش ثابت شود، حال اگر تردید به وجود بیاید مبنی بر اینکه آن دین هنوز موجود است یا خیر؟ ما با کمک اصل استصحاب از نوع استصحاب وجودی آن را موجود فرض می کنیم و به دنبال آن آثار شرعی و حقوقی وجود دین را بر متعاملین و اشخاص ثالث جاری می سازیم. در این مقاله سعی شده است که به تحلیل و برسی این اصل مهم در اصول فقه و حقوق موضوعه با توجه به جایگاه و کاربردی که در فقه و اصول و قوانین موضوعه بالأخص رویه قضایی دارد، پرداخته شود.

استصحاب، اصل، ادله فقاهتی، ادله اجتهادی، مستصحب