سولماز سراج رضایی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی (تبریز- بلوار ۲۹ بهمن)
امیرحسین ناظمی - دانشیار بخش آبیاری دانشگاه تبریز(تبریز- بلوار ۲۹ بهمن)
فرزین سلماسی - استادیار بخش آبیاری دانشگاه تبریز(تبریز- بلوار ۲۹ بهمن)
محمدعلی قربانی - استادیار بخش آبیاری دانشگاه تبریز(تبریز- بلوار ۲۹ بهمن)

تبادل آبی بین آب زیرزمینی و آب سطحی به صورت رودخانه های برون ریز و یا درون ریز در حوضه های آبریز دیده می شود. رفتار هیدرولوژیکی رودخانه قلعه چای و ارتباط آن با سفره آب زیرزمینی موجود در منطقه دشت عجب شیر در طول سال های ۸۲ تا ۸۴ به صورت تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از اطلاعات ۲۰ حلقه چاه پیزومتریک موجود در دشت عجب شیر، تراز آب زیرزمینی در نزدیکی رودخانه به دست آمد. با مقایسه تراز آب زیرزمینی و تراز سطح آب رودخانه مشخص شد که رودخانه در ابتدای ورود به دشت عجب شیر گاهی اوقات به صورت برون ریز و برخی مواقع به صورت درون ریز عمل می کند و با ادامه مسیر خود در مرکز دشت، فقط به حالت درون ریز رفتار می کند. تبادل آبی بوجود آمده بین سفره آب زیرزمینی و رودخانه در اثر نوسانات سطح آب رودخانه بررسی شد و میزان جریان مبادله شده بین آنها با استفاده از روش حل تحلیلی ادلمان ( ۱۹۴۷ ) برآورد گردید. نتایج محاسباتی با مقادیر مشاهداتی مورد مقایسه قرار گرفت. درپیزومترهایی که فاصله کمتری نسبت به رودخانه داشتند، تطابق بین مقادیر سطح ایستابی مشاهداتی و محاسباتی مناسبتر از پیزومترهای دورتر بود. نتایج این تحقیق نشان داد که برای بررسی تبادل آبی لازم است که نوسانات آب زیرزمینی در یک فاصله نزدیک از رودخانه مشخص باشد. چرا که تأثیر نوسانات سطح آب رودخانه روی نوسانات سطح آب زیرزمینی و نیز میزان جریان مبادله شده بین آنها، با دور شدن از رودخانه کاهش می یابد.

تبادل آبی، درون ریز، برون ریز، سفره آب زیر زمینی