رسول قبادیان - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه رازی کرمانشاه
زهرا کریمی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی دانشگاه رازی

اصلاح و بهسازی مسیر رودخانه ها بر خصوصیات سیلاب از قبیل پهنه سیل ، شکل هیدروگراف دبی , هیدروگراف اشل , سرعت جریان و ... در مقاطع مختلف تاثیر گذار می باشد. اخیرا طرح ساماندهی رودخانه قره سو در دستور کار شرکت آب و منطقه ای غرب قرار گرفته و بخشی از آن در محدوده شهر کرمانشاه (بازه G2) نیز در حال اجرا می باشد. از آنجائیکه ساماندهی و تغییر مسیر رودخانه از محل دوآب قزانچی تا پل امام حسین (بازه G1) طول مسیر را از حدود ۱۹ کیلومتر در شرایط طبیعی به حدود ۱۲ کیلومتر بعد از ساماندهی کاهش می دهد بنابراین در این تحقیق بررسی تاثیر این کاهش طول بازه و تغییر شکل مقطع طبیعی رودخانه بر خصوصیات هیدرولیکی سیلاب مورد توجه قرار گرفته است چرا که اصلاح و بهسازی مسیر رودخانه میتواند موجب وخیم تر شدن وضعیت سیلاب در پایین دست گردد. بدین منظور مدلی کامپیوتری تهیه شده است که در آن معادلات دیفرانسیل جزئی جریان غیر ماندگار غیریکنواخت( معادلات سنت – ونانت) پس از خطی شدن با روش تفاضل های محدود و تکنیک تناوبی حل می شوند. صحت سنجی مدل مذکور با نتایج مدل HEC-RAS که یک مدل شناخته شده و معتبر در روند یابی سیلاب در سیستم های رودخانه ای است انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد که ساماندهی رودخانه قره سو در بازه G1 باعث می شود سیلاب ۲۵ ساله با شدت بیشتر و در مدت زمان کمتری خود را به شهر کرمانشاه برساند. بگونه ای که بعد از ساماندهی دبی اوج هیدروگراف ورودی با مقدار ۷۷۰ متر مکعب بر ثانیه در مقطع ورودی به ۷۱۵ متر مکعب بر ثانیه هنگام خروج از بازه کاهش می یابد. در حالیکه نقطه اوج سیلاب قبل از ساماندهی از ۷۷۰ متر مکعب بر ثانیه به ۶۰۲ متر مکعب بر ثانیه افت در مدت زمان کمتری خود را به شهر کرمانشاه برساند. بگونه ای که بعد از ساماندهی دبی اوج هیدروگراف ورودی با مقدار ۷۷۰ متر مکعب بر ثانیه در مقطع ورودی به ۷۱۵ متر مکعب بر ثانیه ۶۰۲ متر مکعب بر ثانیه افت پیدا می کند. علاوه بر این ساماندهی باعث می شود که پیک سیلاب در مدت زمان ۱.۶۶ساعت بازه G1 را طی نموده و وارد شهر کرمانشاه شود. در حالیکه در شرایط طبیعی قبل از اصلاح و بهسازی مسیر پیک سیلاب، بازه مذکور را در مدت ۵.۸۳ ساعت طی می نمود.

ساماندهی ، تفاضل محدود , تکنیک تناوبی, رودخانه قره سو