زهرا عرفا - کارشناس ارشد، گروه علوم سلولی و مولکولی، واحد علوم دارویی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
نسرین کریمی - کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات زیست فناوری پزشکی، واحد اشکذر، دانشگاه آزاد اسلامی، اشکذر، یزد، ایران
مانا علومی - دانشیار، بخش بیولوژی مولکولی، انستیتوپاستور ایران، تهران، ایران

سیتوکراتین 91 CK19 (، بخشی از اسکلت سلولی در سلولهای اپی تلیالی و کوچکترین عضو ازخانواده سیتوکراتینها میباشد. CK19 به عنوان مارکر سلولهای اپی تلیالی شناخته شده است وبیان آن در بیش از 19 % از سرطانهای پستانی مشاهده شده است. این مارکر با موفقیت به عنوان یک مارکر بسیار حساس و برتر برای تشخیص متاستاز اولیه و پیشرفته، در سلولهای توموری منتشرشده در مغز استخوان، غدد لنفاوی زیر بغل و خون محیطی شناخته شده است . نشان داده شده است که CK19 با نتایج بالینی ضعیف برای بیماران مبتلا به سرطان پستان همراه است. بیان این مارکر در سرطان پستان تحت تاثیر هورمون استروژن ) ER ( و نیز مسیر پیام رسانی Her-2 قرار دارد. بیان بالای CK19 توسط استروژن ممکن است با بازارایی ماتریکس هسته ای و اسکلت سلولی و افزایشپتانسیل متاستاز سلولهای دارای ER مرتبط باشد. Her-2 ، سلول توموری را از طریق تنظیم بیان سیتوکراتینهای اسکلت سلولی از جمله CK19 ، به سمت تهاجم و متاستاز سوق میدهد امامکانیسم آن هنوز شناخته شده نیست. در مجموع، به دلیل بیان CK19 در تومورهای پستانی،ارتباط آن با پیشرفت تومور پستانی و عدم بیان آن در سلولهای خونساز نرمال، از نظر بالینی ثابت شده است که CK19 یک نشانگر ژنتیکی مفید برای تشخیص سلول های توموری گردشی موجود در خون بیماران مبتلا به سرطان پستان و نیز انواع دیگر از سرطانهای اپیتلیال میباشد.

CK19 ، سرطان پستان، CTC ، ER