یونس فروزان - دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبایی

دراین مقاله هدف تبیین انواع مدل های ارتباطاتی موثر در توسعه و گسترش روابط انسان ها می باشد. در این میان و درچارچوب میانکنش های انسانی ارتباطات به شکل های گوناگونی وجود دارد. هر کدام از این شکل ها در بافتی متفاوت رویمی دهند. نخستین شکل ارتباطات، درون فردی یا ارتباط با خود است. به بیان ساده ارتباطات درون فردی زمانی روی می دهدکه فردی با خودش ارتباط برقرار می کند. در واقع ارتباطات درون فردی همان ندای درونی یا صدای ذهن است که هر فردی در موقعیت های مختلف روزمره آن را می شنود.ارتباط درون فردی هرچند شکلی فردی از ارتباط است اما بر میانکنش هایفردی در شکل های دیگر ارتباطات تاثیر می گذارد. شکل دوم ارتباط، ارتباطات دونفره یا میان فردی است. البته تفاوت ظریفی میان ارتباطات دونفره و میان فردی وجود دارد، هر چند در بسیاری از موارد آن ها را به جای هم به کار می برند. آن تفاوت این است که ارتباطات میان فردی در برخی موقعیت ها ممکن است میان بیشتر از دونفر روی بدهد. اما به بیان ساده ارتباطات دونفره تبادل اطلاعات یا معنا میان دو نفر است، مانند هر شکلی از ارتباط میان دو فرد در موقعیت های مختلف روزمره.شکل سوم ارتباطات گروه های کوچک است. هر فرد روزانه در گروه های کوچک مختلفی با دیگران ارتباط برقرار می کند. خانواده، جمع های دوستانه، گروه همکاران، تیم های ورزشی و ... نمونه هایی از گروه های کوچک هستند. در گروه های کوچک تمامیاعضا فعال هستند و در فرایندهای ارتباطی درون گروه )کم یا زیاد( مشارکت دارند. در عین حال در گروه های کوچک ممکن است در موقعیت های مختلف یکی از اعضای گروه رهبری گروه را بر عهده بگیرد )مثلا پدر یا مادر خانواده(. همین طور ممکناست اعضا در برخی موقعیت ها از مواضع یک عضو دیگر حمایت کنند یا علیه آن موضع بگیرند و موقعیت های اکثریت و اقلیت درون گروه شکل بگیرد.شکل چهارم ارتباطات عمومی است. در ارتباطات عمومی گروه بزرگ تر از آن است که همه اعضا در فرایندهای ارتباطی مشارکت داشته باشند. شکل هایی از ارتباطات عمومی در کلاس های درس، سخنرانی ها و مانند این هاروی می دهد. یکی از ویژگی های مهم ارتباطات عمومی این است که میزان مشارکت اعضا در این شکل از ارتباط برابر نیست. معمولا یک )یا در مواردی چند نفر( به شکل فعال در فرایندهای ارتباطی شرکت می کنند و دیگر اعضا دریافت کننده پیام هستند یا مشارکت محدودی دارند، مانند کلاس های درس که معلم تدریس می کند و دانشجویان گوش می دهند و البتهممکن است گاهی داوطلبانه یا به درخواست معلم در فرایندهای ارتباطی مشارکت کنند. با وجود این که بازخورد کلامی معمولا در ارتباطات عمومی محدود است اما در مقایسه با ارتباطات جمعی )شکل پنجم ارتباطات( بازخورد فوری است. ضمن این که در ارتباطات عمومی ارتباط گر اصلی معمولا فرصت دارد محتوای ارتباطی که قصد ارایه آن را دارد سازمان دهی و آماده کند.انواع ارتباطات راه دور که به واسطه تکنولوژی های مختلف امکان پذیر می شوند ارتباطات عمومی با واسطه کامپیوتر را ممکن می کنند، مثلا کنفرانس های راه دوری )تله کنفرانس( که از طریق تکنولوژی های مختلف مبتنی بر شبکه های کامپیوتری وموبایلی امکان پذیر می شوند نمونه ای از ارتباطات عمومی با واسطه کامپیوتر هستند.شکل پنجم و آشنای ارتباطات، ارتباطات جمعی است. ارتباطات جمعی از طریق رسانه های جمعی روی می دهد. رسانه های جمعی شامل روزنامه ها، مجله ها، رادیو و تلویزیون، کتاب، صنعت سینما، صنعت موسیقی، اینترنت و بازی های کامپیوتری می شود. بنابراین، مقاله کنونی درصدد تبیین انواع ساختارهای ارتباطاتی و میزان تاثیرگذاری آن در روابط انسانی می باشد که با استفاده از روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای می باشد.

ارتباطات، مدل های ارتباطاتی، روابط انسانی، روابط اجتماعی، توسعه