بررسی نقش وحدت گرایی در تزئینات معماری دوران اسلامی

گرچه معماری اسلامی در قلمرو گسترده ی اسلام سبک های متفاوتی را دنبال کرده است، ولی روح مشترکی دارد که از وحدت دیدگاه های فلسفی و عرفانی و ایمان خاص هنرمندان سرچشمه می گیرد. این معماری بر فیض و برکت صادر شده از کلام وحی متکی است و هنرمندان مسلمان توانسته اند با بهره گیری از عرفان عمیق اسلامی و الهام گرفتن از معنویت دینی و براساس توحید و یگانگی ذات اقدس پروردگار، آثار هنری را بیافرینند. هنرمند مسلمان به دلیل نتایج مادی کار با ارضای حس زیباشناسی اثر هنری را خلق نمی کند، بلکه همواره می کوشد تا با رازمرز و کنایه متعالی ترین حقایق خلقت را در قالب های مادی به نمایش بگذارد. گرچه وحدت حقیقی کاملاً عینی است، به نظر انسان مفهومی ذهنی و انتزاعی جلوه می کند. از سویی، دین اسلام بر پایه ی توحید است و وحدت را نمی توان با هیج، تصویری نمودار و بیان کرد و از سوی دیگر، هنر اسلامی در همه ی جنبه های خود بر پایه ی حکمت اسلامی است و این یعنی درک این حقیقت که هر اثری هنری باید طبق قوانینی آشکار ساخته و پرداخته شود و اینکه این حقایق کتمان نشود و در حجاب مستور نماند. بنابراین، اصل توحید که پایه نظرگاه اسلامی است در همه ی وجوه هنری و از جمله معماری مساجد مشهوداست و هنر معنوی اسلامی که با تکیه بر اصل توحید در پی وحدت بخشیدن بر پیکر عناصر گوناگون هنری است در معماری نیز در نظم و هندسه تزئینات و نقوش تجلی پیدا کرده است. در این پزوهش با روش تحقیق کتابخانه ای و مطالعات تطبیقی به بررسی اصول و اجزای اصل وحدت می پردازیم و با بررسی تزئینات و نقوش به کاررفته در معماری دوران اسلامی به این مهم خواهیم رسید که بر خلاف نگرش های پیشین که معتقدند معماری دوران اسلامی تنها در تزئینات قابل رویت بود، باید اعتراف کنیم می توان مفاهیم و معانی را در معماری اسلامی فراتر از تزئینات در زیرساخت های کلی و جزئی معماری دوران اسلامی مشاهده نمود که بیانگر مفهوم وحدت و وحدت گرایی در تزئینات و نقوش معماری این سبک است.

Keywords:

وحدت گرایی , تزئینات , هندسه و نظم , وحدت ساختاری ومعماری دوران اسلامی