پهنه بندی حساسیت سیلاب شهری با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: آمل)

رویارویی با بحران های محیط شهری یکی از موضوعاتی است که بیشتر شهرها با آن روبرو هستند. در این راستا، سیلاب خطری است کهمردم بسیاری از کشورها با آن مواجه بوده و در کل سیطره ی جهان بعنوان یکی از شدیدترین بلاها در میان 15 نوع از بلایای طبیعیشناخته شده است. آسیب پذیری ناشی از سیلاب متغیر و پیچیده است. آسیب پذیری به پدیده هایی مانند بارش، رواناب، تمرکز آن ومیزان در معرض آسیب قرار گرفتن نواحی پایین دست سیلاب بستگی دارد. آسیب پذیری سیلاب طی زمان و از ناحیه ای به ناحیه دیگرمتغیر است که علت آن شرایط خاص طبیعی، فعالیت های انسانی و فرهنگ مخاطره نزد جامعه در معرض خسارت می باشد. شهری مانندآمل با تغییرات سطح اجتماعی- اقتصادی و کیفی زندگی در نواحی مختلف و نیز تفاوت های ساختاری در بافت فیزیکی و کالبدی شهر،آسیب پذیری های جانی و خسارت مالی متفاوتی در برابر سیلاب های شهری تجربه می کند. در این پژوهش، بمنظور دست یابی به الگوییدر تفاوت های آسیب پذیری متغیرهای فاصله از رودخانه، کاربری اراضی، تراکم ساختمانی، تراکم جمعیتی، طبقات ارتفاعی، شماره منحنیبعنوان عناصر فیزیکی در معرض خطر و متغیر های شیب و فاصله از معابر آبگرفتگی و مسیل ها به عنوان متغیرهای تشدید کننده آسیبپذیری بکارگرفته شده است. اولویت بندی و تعیین روابط بین این متغیرها با آسیب پذیری از طریق روش تحلیل سلسله مراتبی انجام گرفتو بر اساس نظرات کارشناسی، بمنظور تهیه نقشه آسیب پذیری وزن متغیرها تعیین گردید. نقشه پهنه بندی حساسیت به سیلاب نشان میدهد که در قسمت های جنوبی محدوده شهر آمل که داری ارتفاعات بالاتری می باشد و نیز تقریباً بدون تراکم ساختمانی است کمترینمیزان حساسیت به سیلاب وجود دارد، با نزدیک شدن به شمال شهر حساسیت به سیلاب نیز بالاتر رفته و این میزان در اطراف رودخانههراز به حداکثر خود رسیده، همچنین در قسمت های پر تراکم شهر بدلیل کاهش نفوذپذیری و افزایش سطوح نفوذناپذیر حساسیت بهسیلاب بالاست. که این وضعیت با مشاهدات میدانی نقاط دارای آبگرفتگی شهر نیز مطابقت کامل دارد.

Keywords:

پهنه بندی حساسیت , سیلاب , آمل , GIS , AHP