رسول جانی - کارشناس ارشد عمران آب و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی تبریز
یوسف حسن زاده - استاد گروه عمران آب دانشگاه تبریز

امروزه رسوب زدائی از مخازن سدها با ایجاد فرسایش پس رونده به عنوان یکی از موثرترین و کاربردی ترین روشهای مقابله با پدیده رسوب در سدها مورد توجه قرار گرفته است . نتایج قبلی انجام عملیات تکمیلی فلاشینگ در مخزن سد سفیدرود با احداث کانال انحرافی در رودخانه شاهرود در سال ۱۳۶۷ موید بازده خوب این روش جهت احیای مخزن سد می باشد . در این روش با احداث و ساخت یک سد خاکی کوتاه در بالادست مخزن سطح آب را بالا آورده و جریان را به کانال و یا کانالهای ایجاد شده در سطح مخزن منحرف می سازند . با ایجاد جریان در داخل کانال، فرسایش شروع می گردد و بتدریج عرض و عمق افزایش می یابد رسوبات شسته شده از طریق کانال به سمت دریچه های تحتانی منتقل می گردند. در زمان فلاشینگ که دریچه های تحتانی باز می شوند رسوبات به پائین دست منتقل گشته و از مخزن خارج می شوند. در این پژوهش مقدار فرسایش پس رونده کانال ایجاد در مخزن سد سفیدرود جهت انجام عملیات فلاش ینگ با استفاده از نرم افزار Gstars برآورد شده است.کلیه پارامترها و عوامل موثر در این پدیده مورد بحث قرار گرفته و تاثیر هر یک از آنها بر مقدار انتقال رسوب بررسی شده است . نتایج مدل ریاضی با مشاهدات عینی و اندازه گیری های انجام شده سد سفیدرود منجر به نتایج قابل قبولی شده است.

فلاشینگ، فرسایش پس رونده،کانال انحرافی