محمد نبی عربشاهی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان
امیر فرج اللهی راد - دکترای عمران، دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

امروزه توجه به مفهوم نمادها و نشانه های اسلامی در شهر، یکی از دغدغه های حرفه مندان و نظریه پردازان شهری تبدیل شده است. در حال حاضر، فرآیندهای تاویلی نظام های نشانه ای در شهر، که هدف آن نشان دادن معنی اجتماعی_فرهنگی محیط کالبدی است، کمتر مورد توجه بوده و واکاوی پیرامون آن حائز اهمیت است که به نوبه ی خود باعث شناخت بهتر و درک عمیق تر می شود. تصویر ذهنی انسان از معماری المانی در فضاهای شهری و رسیدن به آگاهی بصری وی از نتیجه تاثیرات نماد و نشانه بر آن منتج می شود. در هنر اسلام نمادها به ورای خود می پردازند و سعی در اشاره به واقعیتی فراتر از گستره ی مادی و زمینی دارند. پس نماد تجلی یا واسطه امری معنوی محسوب می شود و نمادپردازی و رمز پردازی جایی آغاز می شود که امکانات بیان محدود بوده و زبان عاجز می شود. از دیگر سو وجه معنایی نشانه های معماری در قالب انواع شمایل، نمایه ها و نماد قابل مطالعه هستند. همانند به کارگیری المان های شناخته شده فرمی در معماری. بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که آشنایی با مبانی نمادها و نشانه های شهری ابزاری ارزشمند برای بازنمایی معماری المانی در شهرها محسوب می گردد.

نماد، نمادپردازی، نشانه، معماری المانی