از تزیینات آجرکاری دوره سلجوقی تا شیوه آجرکاری دوره پهلوی اول

عصر سلجوقی یکی از مهمترین دوران های هنر اسلامی است که موجب تحولات بسیاری در هنر ایران خصوصاٌ تزئینات گشته است. تزئینات آجرکاری سلجوقیان، از لحاظ تکنیک و تنوع طرح، کمال خود را در این دوره از معماری ایران نشان می دهد؛ بطوری که پس از سلجوقیان چنین تزئیناتی در نهایت زیبایی و مهارت بی بدیل کمتر یافت شده است. این هنر، در دوره معاصر اگرچه اصالت و گستردگی گذشته را ندارد، اما تنوع و بیان متفاوتی به خود گرفته است، چرا که از یک طرف خلق پدیده های هنری و تجربه های تاریخی به صورت مجموع های غنی از گذشته را با خود دارد و از طرف دیگر، تحول جدید ارتباط با دنیای مدرن و عصر حاضر، که پیوند ها و ارتباط های سهل تری را ایجاد کرده، باعث بروز پدیده های تازه، مختلف و متنوع در این هنر شده است. این نوشتار، در روشی توصیفی- تحلیلی تزئینات آجرکاری عهد سلجوقی را با هدف معرفی تزئینات، شناسایی انواع چیدمان ها و شناسایی رگ چین های شاخص و دسته بندی تزئینات آجرکاری، مورد مطالعه قرار داده و بدنبال پردازش و بیان این نکته است که بگوید با اینکه دوره سلجوقی عصر طلایی تزئینات آجرکاری بوده و در هیچ یک از دوره های بعد از آن تکرار نشده است اما هنر تزیینی آجرکاری در دوره معاصر و به ویژه در عصر پهلوی اول (1320-1299 شمسی)، علیرغم تنوع سبکی در معماری، توانسته است تعدد ترکیبات طرح و تنوع نقش و فرم را ایجاد کند که در مقطع معاصر به عنوان شیوه شاخص، منحصر به فرد و بازگوکننده هنری ایرانی است.

Keywords:

هنر , تزئینات , آجرکاری , دوره سلجوقیان , دوره پهلوی