فروغ عموئیان - طراح صنعتی دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران عضو هیأت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه مازندران

در روش شناسی طراحی بیونیک در محصولات، از دیرباز تا کنون؛ فرم و مکانیزم عملکرد همواره کلیتی بوده که شیء از طریق آن از سوی کاربر، درک می شده است. وجود توامان فرم همراه با عملکرد در ساختار یک شیء یا موجود زنده،امری اجتناب ناپذیراست که از دیدگاه های مختلف علمی به گونه های متعدد و متفاوتی تعریف شده است. چگونگی و میزان هماهنگی و همکاری این دو شاخص، همواره یکی از چالش ها در روش های طراحی بیونیک بوده است که دیدگاه های متفاوت در زمینه روش شناسی طراحی، سعی در بازتعریف کلیت مشخصی از چرایی و چگونگی عملکرد و فرم، درارتباط و تقابل با یکدیگر داشته است. این مقاله با هدف تجزیه و تحلیل مقتضیات و ماهیت عملکردهای اصلی و تعیین ارتباط آن با چگونگی فرم، تلاش کرده است تا به یک روش شناسی استنادی با استفاده از قوانین حاکم بر فرم و عملکردموجودات در طبیعت و بازشناسی عامل اصلی در تعیین پیکره موجود رسیده و آن را با محصولات موفق ساخت دست بشر انطباق دهد. با مطالعه و بررسی به عمل آمده از تعدادی از نمونه های طبیعی و ساخته شده و به دست آوردن الگویی ثابت در روند به وجود آمدن شکل یک موجود زنده؛ تطابق فرم و عملکرد، همزمان با هم دیده شده است. روش تحقیق در اینمقاله به روش تحلیلی و تطبیقی است. نتیجه حاصل از پژوهش بیانگر آن است که با تحلیل بیومورفولوژیکی و بیونیکی هر موجود زنده بر اساس پیکره و شاکله وجودی خویش، دارای پتانسیل بالقوه ای است که در جهت شکل دادن به فرم نهایی او عمل می کند. این پتانسیل که به صورت یک محور تعریف شده، بردار مولد حرکتی موجود زنده است. بر این اساس و با تحلیل بردارهای مولد موجودات، خطوط اصلی طراحی، مشخص می گردد. هر گاه خطوط اصلی پیکره اشیاء، بر اساس بردار مولد اولیه، طراحی گردد و فرم و عملکرد همزمان با هم و مرحله به مرحله تعیین و مشخص گردند؛ در نهایت محصولی طراحی خواهد گردید که در کارکرد و زیبایی شناسی همانند موجودات زنده، موثر و موفق عمل خواهد نمود.

بردار مولد، بیونیک دیزاین، بیومیمیکری، طراحی، فرم، عملکرد