سعیده امینی سولا - کارشناس ارشد ، رشته مهندسی آب ، دانشگاه آزاد
محمدرضا کاویانپور - دکتر ، دانشکده عمران و مهندسی محیط زیست ،دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی

رودخانه ها در مسیر تکاملی همواره دچار تغییر و دگرگونی بوده اند. امر کنترل رودخانه ها می تواند از دغدغه های بشری باشد که تلاش های بسیاری برای درک هرچه بیشتر این موضوع به عمل آمده است. با توجه به نکات ذکر شده به منظور درک هرچه بیشتر از عملکرد سازه های کنترل فرسایش رودخانه ها آبشکن ها به عنوان سازه های متقاطع جریان جهت کنترل فرسایش به کار گرفته می شوند. در این تحقیق عملکرد آبشکن سری به صورت برگردان در آزمایشگاه علوم تحقیقات آب صورت گرفت. مطالعه ی آزمایشگاهی الگوی فرسایش و رسوبگذاری در جلوی آبشکن ها در یک فلوم بتنی صورت گرفت که این فلوم به طول 6 متر و عرض6/1 متر تحت سه نسبت استغراق((120 لیتر بر ثانیه)، (100 لیتر بر ثانیه) و (80 لیتر بر ثانیه)) استفاده شده است. کف فلوم با مصالح ریزدانه به قطر متوسط 5/2 میلی متر پرشد. این آبشکن ها در 3 فاصله متفاوت (1=S/L ) ، (5/1=S/L ) و (2=S/L ) قرارداده شده تا بدین وسیله عملکرد آبشکن ها در شرایط سیلابی و غیر سیلابی تحت شرایط کنترل شده آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گیرد. جمعا تعداد 9 آزمایش جهت درک موضوع انجام گرفت.در اکثر آزمایشات بیشترین تغییرات در حدفاصل آبشکن های شماره 1و 2 هر آزمایش رخ داده و با افزایش فاصله از آبشکن شماره 2 به سمت پایین دست از تغییرات بستر نیز کاسته می شود به طوریکه در مجاورت آبشکن 3 هیچگونه تغییرات قابل مشاهده نمی باشد. روابطی نیز برای ابعاد عمق چاله آبشستگی و ارتفاع نهشته رسوبگذاری متناسب با عدد فرود و فاصله نسبی ارائه گردید.

رودخانه، آبشکن ،فرسایش ، سری و برگردان