محمدرضا حمیدی - دانش آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق دانشگاه تهران
سیدمصطفی موسوی اعظم - استادیار دانشگاه یاسوج

یکی از واژه های به کاررفته در مباحی حجت در اصول فقه، واژه ی «حدس» است؛ در عین حال در کتب اصولی به نحو دقیق و مبسوط به بررسی این واژه پرداخته نشده است. در این نوشتار تلاش شده است که با بررسی واژه ی حدس و ارائه ی تصویری قابل قبول از آن، ضمن مقایسه ی درجه ی معرفتی حدسیات با اموری نظیر مشاهدات و متواترات امکان حجیت چنین گزاره هایی در دانش اصول فقه و برخی موارد کاربرد آن مورد تحقیق قرار گیرند؛ به نظر می رسد هرگاه حدس به عنوان استنتاج از بهترین تبیین نگریسته شود نزد عقلا قابل احتجاج خواهد بود و لذا معیار حجیت اصولی را خواهد داشت. در این معنا، برخی از مصادیق حجت در علم اصول- نظیر حجیت اخبار واحد مقرون به قرائن و نیز برخی انواع اجماع قابلیت بازگشت به مبحث حدس را خواهد داشت.

حدسیات، حجیت، علم آفرینی