سیدعلی سیدیان - استادیارگروه معماری دانشگاه مازندران
مژگان بیغمی - دانشجوی کارشناسی ارشد موسسه آموزش عالی پردیسان

امروزه یافتن فضایی که همه ویژگی های لازم برای زندگی فردی و جمعی در شهرها را داشته باشد ، به امری بسیار دشواربدل شده است .افزایش روز افزون جمعیت در شهر ها و جریان شتاب آلود پاسخگویی به نیازهای آنان و گسترش شهرنشینی وصنعت و به دنبال آن انبوه سازی و عملکرد گرایی صرف ، محتوا و مفهوم مکان و حس تعلق را از صحنه شهر ها کلا حذف کرده و آنها را تبدیل به مناطقی بی هویت ، بی معنی و فاقد شخصیت کرده است.از این رو مکان عنصر اصلی هویت ساکنان آن است . انسان ، با شناخت مکان می تواند به شناخت خود نایل آید .یکی از علل سرگردانی ، انسان امروز ، نپرداختن به مفهوممکان و از آن طریق ، نبود هویت مکانی است . شهرها و فضاهای شهری گذشته از استقلال ، شخصیت و هویت ویژه ای برخوردار بوده اند . مفاهیمی که نهایتا منجر به تعریفمفاهیم بزرگتری چون تعلق خاطر و حس شهروندی گشته اند .شهر اصفهان بواسطه قدمت دیرینه خود و اهمیت تاریخی آن در دوره های مختلف همواره از هویت بالایی برخوردار بوده است .این شهر دارای نشانه های فراوانی است که موجب تمایز اینشهر از سایر شهرها می گردد ، از این رو شناخت مولفه های موثر در ایجاد حس تعلق در شهر اصفهان می تواند به هویت بخشی و کیفیت فضاها در این شهر کمک بسزایی نماید . در این مقاله پس از معرفی مولفه های اثرگذار در ایجاد حس تعلق و ارائه مدل ، با نظر سنجی از 222 نفر از شهروندان شهر اصفهان در قالب پرسشنامه بسته و تحلیل داده ها به دو روش تاییدی عاملی و اکتشافی با بهره گیری از نرم افزار های spss وآموس پرداخته شده که در نتیجه چهار مولفه مهم مورد ارزیابی قرار گرفته که از میان چهار مولفه زمان ، هویت و کالبد و الگوهای اجتماعی، با توجه به نتایج پژوهش مولفه های هویت از اهمیت بسیار بالایی در ایجاد حس تعلق برخوردار است.روش تحقیق در بخش اول توصیفی و تحلیلی و در بخش دوم آماری کاربردی است .همچنین با توجه به نتایج کیفی پژوهش رنگ آبی فیروزه ای به عنوان نماد هویتی در رنگ و نقش ستاره هشت پر و چلیپا از نمادهای هویتی در نقش ، در ایجاد حس تعلق در اصفهان نقش بسزایی دارند.

حس تعلق به مکان فردی کالبدی هویتی الگوهای اجتماعی اصفهان