سعید نجفی - دانشجوی دکترای علوم و مهندسی آبخیزداری دانشگاه تربیت مدرس

جمهوری اسلامی ایران، پس از انقلاب شکوهمند اسلامی با تدوین اسناد بالادستی مانند برنامه های پنج ساله ی توسعه سعی کرده است ایران را به کشوری توسعه یافته، متناسب با مقتضیات فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی خود و متکی بر اصول اخلاقی و ارزش های اسلامی، ملی و انقلاب مبدل سازد. این اسناد با توجه به شرایط و اولویت های زمانی حاکم بر کشور دارای بخش های مختلفی از نظر حوزه های مورد توجه حاکمیت و مدیریت کشور بوده است. حفاظت خاک و ابخیزداری یکی از بخش های مشمول در قالب مسائل و اهداف مورد نظر در بخش کشاورزی، محیط زیست و منابع طبیعی می باشد که توجه به آن در سطح کلان امری ضروری است. لذا بررسی میزان توجه برنامه های پنج ساله ی کشور به جایگاه حفاظت خاک و آبخیزداری سبب درک جامعی از تناسب برنامه ریزی ها با واقعیت ها و معضلات موجود در منابع طبیعی کشور خواهد شد. مطالعه ی اسناد پنج ساله ی توسعه ی کشور نشان می دهد که برنامه ریزان تلقی و درک صحیحی از نقش حوزه های آبخیز و حفاظت آب و خاک و ابخیزداری در تولید ناخالص ملی و تحقق توسعه ی پایدار ندارند. بر همین اساس در اکثر برنامه ها رویکرد دقیق و مشخصی در مورد حفاظت از این منابع تکلیف نشده و به مواد قانونی محدود و اغلب کلی و کیفی بسنده شده است.

اسناد توسعه ی کشور، انجمن های علمی، قوانین منابع طبیعی، نشریه های منابع طبیعی