سمیه محمودی ثانی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه ترویج، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
محمدرضا محبوبی - دانشیار گروه ترویج کشاورزی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
عبدالوهاب قزل - کارشناسی ارشد ترویج کشاورزی، مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان گرگان

نظام ترویج کشاورزی یکی از مهمترین و گسترده ترین سیستم ها در درون بخش کشاورزی است که سرنوشت بخش را در بلند مدت رقم می زند و چنانچه ترویج کشاورزی از نظر اهداف، ساختار و منابع درست طراحی و سازماندهی شده باشد، در دراز مدت توسعه بخش و جامعه را تضمین خواهد کرد. برنامه ریزی استراتژیک در آموزش کشاورزی باید نیازهای آموزشی را براساس مقایسه وضع موجود با وضع مطلوب تدوین کند. برنامه های آموزشی اگر منطبق بر نیاز کشاورزان ترویج شود از اتلاف منابع و هزینه به نحو چشمگیری جلوگیری به عمل خواهد آمد و منجر به ارتقای سطح دانش، بینش، مهارت و نهایتاً مدیریت آنان می گردد ( معروفی و رسولی آذر، 1392 ). در این راستا آنچه در طراحی و اجرای آموزش اهمیت فوق العاده پیدا می کند، ارزیابی اثربخشی این نوع آموزش هاست به گونه ای که بتوان از نتایج به دست آمده از آن ها، آموزش های تکمیلی و جهت داری را طراحی کرد. تعیین دقیق اثرات و نتایج یک دوره آموزشی بر شرکت کنندگان آن دوره فرآیندی پیچیده و مشکل و گاه مبتنی بر قضاوت های ذهنی کسانی است که هرچند در تهیه و اجرای ظاهراً موفقیت آمیز یک دوره آموزشی کوشش بسیار به عل می آورند، اما کمتر به آثار و نتایج عملی دوره آموزشی توجه دارند ( حشمتی، 1391). براین اساس و با توجه به اهمیت سنجش اثربخشی آموزش ها، در این مقاله سعی بر آن است که دلیل های تعیین اثربخشی و ضرورت آن در آموزش های ترویجی ، شاخص معیارهای اثربخشی و انواع آن در سنجش اثربخشی دوره های آموزشی، تبیین شود. این مطالعه به شیوه مطالعه کتابخانه ای که شامل بررسی مدارک و اسناد بوده، و با مراجعه به منابع منتشر شده ( مجلات، اینترنت و ... ) موضوع مورد نظر بررسی شده است.

اثربخشی، ترویج کشاورزی، برنامه آموزشی، آموزش کشاورزی