منوچهر طبیبیان - استاد تمام دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا ، شهرسازی
احسان امینی - دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

شکل و نظام ساختاری شهرها تبلور جهان بینی مردم و نظام حاکم بر شهر ها است که در دوره های مختلف تاریخی در کشور قابل مشاهده است. آنچه در این تحقیق با بررسی شکل شهر های دوره های مختلف قابل درک و مشاهده بود، وجود یک نظام طبقه بندی اجتماعی و تقسیم بندی مردمان شهر با نقطه سکونتی آنان است که اوج این طبقه بندی در دوره ساسانی و به تعبیر مورخان نظام کاستی ساسانی است که با جهان بینی اسلام و شعار وحدت و برابری دگرگون می گردد و در شکل شهر ایرانی با نمایان شدن نظام محله بندی تاثیر گذار می شود. شهر پس از اسلام تا دوره معاصر به شدت متاثر از همان جهان بینی اسلامی است تا اینکه نظام سرمایه و اقتصاد سبب می گردد معماری شهرهای ایرانی-اسلامی از یک درون گرایی به خودنمایی در فضاهای شهری روی آورد و موجب می گردد محلاتی که از دل جهان بینی اسلامی بیرون آمده اند، در تقابل با همین جهان بینی شرایط را برای بستر شکل گیری طبقه بندی جدید اجتماعی فراهم آورند. این مقاله اگر چه دلایل این موضوع را تحقیقی دیگر می داند اما نشان خواهد داد که نظام کاستی ساسانی در دوره معاصر با شکل و شمایل دیگر اما با همان مفاهیم در حال شکل گیری است.

شهر کاستی ، نظام طبقه بندی ، دوره معاصر