سیدحسین نظام دوست - دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ تشیع و دانشگاه پیام نور مشهد
محمد صادق واحدی فرد - استادیار دانشگاه پیام نور

این مقاله یکی از محورهای مهم انحرافی صدر اسلام ( مارقین) و دنباله این جریان با عنوان اباضیه را مورد بررسی و مقایسه قرار می دهد. در سال های نخستین حکومت حضرت علی (این) در بحبوحه جنگ صفین گروهی با سر دادن فریاد لا حکم الا الله و اعتراض به مدیریت پردیس محور تشکیل فرقه ای به نام خوارج شدند که نقش تعیین کننده ای را در دهه های اولیه صدر اسلام بازی کردن اینان بر اساس تفکرات خود حاکمیت علی (ع) را از بین بردند و آغاز پدید آمد برای حاکمیت نفاق بر امت اسلامی. این جستار براساس داده های تاریخی به روش تحلیلی-توصیفی به بررسی تطبیقی این حرکت پرداخت، و به این استنتاج واصل شد که هرگونه زیاده روی به ویژه در روزگار معاصر منتهی به پستی در نظر خواهی خواهد شد، این مطالعه می کوشد تا تصویر یادشده را در گروه خوارج نخستین تا اباضیه امروز که به طور شایان توجهی به دور از افراطی های خوارج اولیه آیینی به دور از خشونت فراهم آورده اند بپردازد. بی شک نقاط ضعفی در این فرقه وجود دارد که مهم ترین آنان موضع آنان در قبال علی (ع)است.

امام علی (ع)، تطبیق خوارج، اباضیه، مارقین