بررسی نقش و جایگاه دو مفهوم دولت و قدرت در نظریه های لیبرالیسم ، رائالیسم ؛ مارکسیسم ، سازه انگاری و نظریه انتقادی

بحث دولت و قدرت یکی از مسائل مهمی است که همواره ذهن پژوهشگران گوناگون، بخصوص اندیشمندان و محققان عرصه ی روابط بین المللی را به خود مشغول کرده است. تا آنجا که هریک از رهیافت های روابط بین الملل دیدگاه ویژه و خاص خود را نسبت به این مسئله مهم جهانی دارند. برای نمونه واقع گرایان دولت را تنها بازیگر اصلی صحنه بین الملل دانسته و تنها راه رسیدن به صلح رادر افزایش حداکثری قدرت می دانند و در مقابل لیبرال ها به دولت به عنوان تنها بازیگر عرصه بین المللی نگاه نکرده و بر نقش بازیگران دیگر چون سازمان های بین المللی تاکید دارند. و راه رسیدن به صلح را در همکاری بین المللی از طریق ایجاد سازمانهای بین المللی و حاکم شدن فضای گفتمان در صحنه بین المللی تشخیص می دهند. در مقابل مارکسیست ها الگوی همکاری ومنازعه برخواسته از روابط دولت ها را رد و بر جنبه مادی و اقتصادی متمرکز می شوند، سازه انگاران نیز دولت را به عنوان کنشگر یکپارچه نگاه می کند و برای آن همچون یک شخص، خصوصیت انسانی از جمله خواست، باور و نیت قائل هستند و در مورد قدرت بر هنجارها، ارزش های اجتماعی و اخلاق تأکید می کنند و در پی ایجاد تعادل بینمقوله سخت افزاری و نرم افزاری قدرت هستند. نظریه پردازان انتقادی نیز معتقدند که دولت ها در نظام های سرمایه داری رشد کرده و بوجود آمده اند و در سایر نقاط گسترش یافته اند به این ترتیب خود دولتها به موازات اقتصاد سرمایه داری رشد کرده اند یعنی در ایجاد دولتها اقتصاد سرمایه داری نقش ویژه ای داشته بطوری که اولین دولت های مدرن در درون نظام های سرمایه داری شکل گرفت. پس از نظر انتقادیون دولت سرمایه داری هم از منافع طبقات خاصی حمایت می کند که همان سرمایه داری است و در خدمت آن است این مقاله می کوشد با عنایت به مفروضات بنیادین هریک از نظریه های مذکور، مفهوم دولت و قدرت و تحولات ان را در این مکاتب بنیادین روابط بین المللی مورد بررسی قراردهد.

Keywords:

دولت و قدرت , نظریه انتقادی , لیبرالیسم , رئالیسم , مارکسیسم , سازه انگاری