محمد حسن فرخی

مسالهی رعایت قواعد و مقررات حقوق بینالملل و مسئولیت بینالمللی در ارتباط با نقض این قواعد و مقررات در همهی حوزه ها، از جمله در ارتباط با حفظ و حراست اماکن دیپلماتیک کشورها به یکی از اصول اولیهی حقوق داخلی دولتها تبدیل شده است که از قضا ریشهی آن به هزاران سال پیش بر میگردد. عدم تعرض به سفارتخانه ها و مأمورین سیاسی کشورها و رعایت حقوق اتباع بیگانه از دیر باز مورد وفاق جامعهی جهانی و دولتها بوده و به عنوان یک قاعدهی آمرهی بینالمللی به رسمیت شناخته شده است. دولتها در طول تاریخ با به کارگیری همهی امکانات خود در راستای تأمین امنیت این اماکن- حتی در زمان جنگ و دشمنی- سعی در رعایت این حقوق داشته اند. با این وجود در تعدادی از کشورها، گروههایی از مردم با تعرض به این مراکز مشکلاتی را برای دولتهای میزبان به وجود می آورند که گاهی دارای پیامدها و تبعات حقوقی، سیاسی و اقتصادی بوده که علاوه بر به زیر سئوال بردن دولت، اغلب با جبران خسارت، عذرخواهی نیز ترمیم نگردیده است. زیرا جامعهی جهانی انتظار دارد دولتها باید بتوانند تحت هر شرایطی اماکن دیپلماتیک و کارکنان آن را حفاظت نموده و عمل به قوانین و قواعد مربوط به حفاظت و تأمین امنیت نمایندگی های سیاسی و دیپلماتهای میهمان را نهادینه کرده و اجرای داخلی آنرا تضمین نمایند و خود را در قبال نقض اینحقوق، در پیشگاه جامعه ی جهانی مسئول بدانند. نتایج پژوهش نشان میدهد درکشور جمهوری اسلامی ایران تاکنون به صورت جدی سه مورد تسخیر و تعرض و ورود به سفارتخانه ها و کنسولگری کشورهای دیگر صورت گرفته که صرفنظر از تبعات گسترده و تشنجات ایجاد شده، حداقل تبعات آن، قطع روابط سیاسی و محکومیت دولت ایران در مراجع بینالمللی تا تحریمهای یکجانبه، چند جانبه و بینالمللی بوده است.

مسئولیت بینالمللی، اماکن دیپلماتیک، حقوق بینالملل، مصونیت دیپلماتیک، تعرض به اماکن دیپلماتی