سید مهدی حسینی مدرس
نازنین برهمت

هر روزه هزاران محموله از انواع مختلف مواد پرتوزا در سراسر دنیا و از طریق راه های بین المللی و سرزمینی جابجا می شوند. محموله های پرتوزایی که از طریق راه های دریائی، زمینی و هوائی حمل می شوند ؛ محدوده وسیعی از کاربرد های مختلف را از قبیل شناساگرهای دود ، رادیوداروها ،سوخت نیروگاه های هسته ای و... شامل می شود . به سبب خطر بالقوه این محموله ها و برای اطمینان از ایمنی آنها، قوانین و نظام حقوقی سخت گیرانه ای که به طور مداوم مورد تجدید نظر قرار می گیرد و به روز رسانی می گردد اعمال می شود. پارامتر ها و استاندارد های ایمنی نیز در طول این چهار دهه گسترش یافته اند؛ تا انسان ها ، اموال و محیط زیست را از خطرات ناشی از مواد پرتوزا محافظت کنند . برای اولین بار در سال 1961 آژانس بین المللی انرژی هسته ای (IAEA) با استفاده از تجربیات دولت های عضو ،مقرراتی برای حمل و نقل ایمن مواد پرتوزا منتشر کرد. اگرچه این مجموعه تحت عنوان مقررات منتشر شد، لیکن صرفا یک توصیه نامه مشتمل بر معیار های حمل و نقل مواد پرتوزا بود؛ که در بعضی از وجوه مبهم و ناکافی بود . کشور های عضو و سازمان های بین المللی مرتبط با حمل و نقل، مقررات آژانس را به تصویب داخلی رساندند یا به عنوان پایه ای برای نوشتن قوانین داخلی خود استفاده کردند . سازمان ملل نیز توصیه نامه هایی برای حمل و نقل مواد خطرناک منتشرمی کند که آخرین نسخه آن در سال 2007 منتشر شد . کنوانسیون ها ، سازمان ها و اتحادیه های مهم بین المللی که عهده دار حمل و نقل در عرصه جهانی هستند ؛ نیز مقرراتی خاص برای حمل و نقل مواد پرتوزا دارند که از تطبیق شرایط و موضوع آنها و با استفاده از معیار ها و استاندارد های IAEA تصویب شده است . در این مقاله به بررسی قوانین و مقررات حاکم بر حمل و نقل مواد پرتوزا میپردازیم که به طور کلی شامل: 1- IAEA(آژانس بین المللی انرژی هسته ای) 2- UN سازمان ملل و به طور اختصاصی شامل : 1-در یایی: IMO (سازمان بین المللی حمل و نقل دریائی)؛ CCNR ؛ UN/ECE (کمسیون اقتصادی سازمان ملل برای اروپا ) 2-هوائی: ICAO (سازمان بین المللی هوانوردی غیر نظامی)؛ IATA (سازمان بین المللی حمل و نقل هوائی) 3-زمینی: OTIF (سازمان حمل و نقل ریلی)؛ UN/ECE؛ 4-پستیUPU: (کنوانسیون جهانی پست) است. درادامه ،پیرامون مسئولیت مدنی حمل کنندگان مواد رادیو اکتیو بحث میکنیم ودر پایان نیز با بررسی قوانین و دستورالعمل های داخلی سعی شده است به لزوم تقنین و اصلاح مقررات داخلی با توجه به شرایط فعلی کشور بپردازیم تا بار رسالت قانون که حفظ صیانت مادی و معنوی جامعه و مردم است را پاس داشته باشیم .

مواد پرتوزا ،حمل و نقل ،سازمان های بین المللی ،قوانین و مقررات