علی گلی - دانشیار بخش جامعه شناسی و برنامه ریزی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز
زهرا دهقان شبانی - استادیار بخش اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه شیراز
فرزانه حسین پور - کارشناسی ارشد برنامه ریزی توسعه منطقه ای، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز

توسعه متعادل و متوازن فضاهای جغرافیایی، نیازمند برنامه ریزی مبتنی بر شناخت وضع موجود است. مطالعهی حاضر به تحلیل فضایی وضعیت توسعه یافتگی و عوامل مؤثر بر افزایش توسعه یافتگی شهرستانهای کشور (336 شهرستان براساس تقسیمات کشوری 1385) بر اساس اطلاعات سرشماری و نفوس و مسکن 1390 با استفاده از مدل تحلیل عاملی و روش رگرسیون وزنی جغرافیایی و نیز با توجه به شاخص توسعه پرداخته است. نتایج تحقیق نشان داد که در سطح بندی توسعه یافتگی) بسیار توسعه یافته، توسعه یافته، نسبتاً توسعه یافته، نسبتاً محروم و محروم( شهرستانهای کشور، سطوح اول و دوم توسعه بیشتر شامل شهرستانهای مرکزی هر استان و سطوح چهارم و پنجم توسعه شامل شهرستانهایی است که در نواحی پیرامونی شرق، جنوب وجنوب غرب کشور تمرکز فضایی یافتهاند. همچنین نتایج این تحقیق نشان میدهد که ناهمسانی فضایی در شهرستانهای کشور وجود دارد. نتایج حاصل از برآورد رگرسیون وزنی جغرافیایی نشان میدهد که تأثیر عوامل اجتماعی فرهنگی، آموزشی، بهداشت و سلامت، تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات و زیربنایی بر افزایش توسعه یافتگی مثبت بوده است. طبق ضرایب میانه، متغیرهای اجتماعی فرهنگی، زیربنایی و تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات به ترتیب با ضریب میانه 1،314،1،327 و 1،241 بیش ترین تأثیر مثبت را بر افزایش توسعه یافتگی شهرستان های کشور داشته اند.

توسعه یافتگی، مدل تحلیل عاملی، تحلیل فضایی، رگرسیون وزنی جغرافیایی، شهرستانهای ایران