سکینه محمدزاده - گروه فلسفه و کلام دانشگاه تبریز

مقاله ی حاضر میخواهد نحوه ی اراده ی واجب را در دستگاه فلسفی ابن سینا و متکلمان معتزلیبررسی کرده و بیان کند که چگونگی تبیین اراده ی واجب الوجود، در هر یک از دو مکتب فلسفهی مشا و کلام معتزله چه آثار و تبعاتی را بهمراه دارد.از نظر معتزله اراده ی واجب به صفت فعل اوبرمی گردد که آثاری مثل اعتقاد بر فاعل بالقصد بودن واجب و وجودغرض در فعل واجب، حادثبودن اراده ی واجب، وجود اولویت و مصلحت در اراده ی واجب و حادث بودن جهان هستی را درپی دارد. اما ابن سینا اراده ی واجب را عین ذات واجب قلمداد کرده و در پی آن معتقد بر این استکه نباید هیچگونه قصد و غرضی را بر فعل واجب نسبت به ممکنات راه داد و در عوض باید قائل برفاعل بالعنایه بودن واجب و فیاضیت دائم او در مورد جهان هستی و در نتیجه قائل بر قدیم بودنجهان هستی شد.

ابن سینا، معتزله، اراده، فاعل بالمقصد وبالعتایه، اولویت و مصلحت