مهسا حیدری - کارشناسی ارشد دبیر دبیرستان های آموزش و پرورش ایلام
حمید خانیان - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام

ساختارگرایی یکی از رایج ترین و دیرپاترین مکتب های روایت شناسی است. این دیدگاه به پیروی اززبان شناسی پایه ریزی شد؛و در پی تدوین دستور زبان داستان بود تا بتواند ساختار روایت های پایه (هسته) راتوضیح دهد. بر اساس نظر گریماس (A.J.Greimas) هر داستان از تعدادی پی رفت و هر پی رفت از تعدادیالگوی کنش تشکیل شده است. مثنوی معنوی اثر گرانسنگ مولانا است و یکی از برترین کتابهای ادبیات عرفانیکهن فارسی و حکمت پارسی پس از اسلام است. این کتاب در قالب شعری مثنوی سروده شدهاست؛ در این کتابچهارصد و بیست و چهار داستان پیدرپی به شیوه تمثیل داستان سختیهای انسان در راه رسیدن به خدا را بیانمی کند ساختار منسجم و جنبه های روایی این اثر، سبب شده است که بتوان آن را از چشم انداز نظریه های نقدادبی بازخوانی کرد. ازاینروی، کنش های ( action) حکایت کنشگر محور داستان رفتن گرگ و روباه در خدمتشیر به شکار با رویکرد گریماس بررسی می شود.در این مقاله بر پایه رویکرد گریماس نشان داده شده که اینشیوه برای بررسی حکایت های فارسی از چه میزان توانایی برخوردار است. روشن شد که در این حکایت، کنشگرهامهمترین تشکیل دهنده عناصر داستان هستند که علاوه بر شخصیت های اصلی، مفاهیم انتزاعی، ویژگی هایشخصیتی و ظاهری شخصیت ها را نیز دربر می گیرند، در این پژوهش سعی بر آن است تا ساختار روایتیداستان رفتن گرگ و روباه در خدمت شیر به شکاربر مبنای نظریه گریماس مورد مطالعه قرارگرفته وساختارطرح اساسی روایت با توجه به تغییر وضیعت ها بر اساس تقابل های دو گانه،گزاره های داستان،زنجیره های رواییو همچنین الگوی کنشی روایت تحلیل و بررسی می گردد.و به نتایجی مانند این که گریماس الگوی کنشی خودرا بر مبنای شش کنشگر قرار می دهد و آن را به عنوان الگویی کلی معرفی می کند که در هر روایت می توانکنشگرانی را جایگزین آن ها کرد و ممکن است که در یک روایت هر شش کنشگر با هم نباشند. در متن اینپژوهش به شرح کامل آن ها خواهیم پرداخت.

ساختارگرایی، مولانا، مثنوی معنوی، گرگ و روباه، شیر، روایت شناسی، گریماس