فاطمه زهرافلاحیان - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت الله آملی گروه حقوق آملی ایران
مهدی اسماعیلی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر گروه حقوق قائمشهر ایران

دادگاه های کیفری بین المللی به دنبال وقوع جنایات بزرگی در طول تاریخ به وجودآمده اند. که نه تنها نتایج زیان بار آنها، سرزمین یک کشور، بلکه تمامی جامعه ی جهانی را متاثر و متضرر ساخته است. بنابراین لزوم ایجاد تدابیری برای اعاده ی نظم، امنیت و عدالت به آن سرزمین حائز اهمیت است تا ثمره ی آن، استقرار صلح در تمام جوامع بین المللی باشد. هرچند که این رویا در عمل به وقوع نپیوست چرا که در غیر این صورت مکرراً در هر برهه ی زمانی تاکنون، شاهد جنگهای خونین بین المللی، داخلی و نقضهای فاحش حقوق بشر دوستانه در سطح کشورها نبودیم و با ایجاد اولین دادگاه کیفری بین المللی، اثر بازدارندگی خاص آن برای عاملان جنایات و اثر بازدارندگی عام سزادهی، در سطح جهانی برای عاملان بالقوه ی جنایات ضد بشر دوستانه حاصل شده بود. هرچند نسلهای مختلفی از دادگاه های کیفری بین المللی ونهایتاً تاسیس اسانامه رم جهت خاتمه دادن به مصونیت مجازات این جنایتکاران ایجاد شده است اما به مراتب بهتر از سکوت و عدم اقدام در برابر اعمال ضد حقوق بشری است. به علاوه تشکیل دادگاه های نظامی برای نخستین بار پس از جنگ جهان یدوم جهت رسیدگی به جنایات بین المللی بدین معنا نیست که پیش از آن در طول تاریخ جنایاتی از این قبیل صورت نگرفته باشد لذا بشر به حدی از تکامل، جهت مقابله با این جرایم نرسیده بود موجبات پیگرد مرتکبان به هر نحو فراهم نشد. به هرحال تعقیق و مجازات این جنایتکاران نقش تعیین کننده ای جهت تضمین امنیت بشر دراد. بدین منظور ایجاد دادگاه های نسل سوم در اواسط قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم حائز اهمیت است در این مقاله نسلهای محاکم کیفری بین المللی و صلاحیت آنها مورد بررسی قرار گرفته است.

دادگاه های کیفری بین المللی ، دیوان، صلاحیت، جنایت علیه بشریت