سلیم فرزانه - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
میترا رستمی هیر - مربی دانشگاه جامع علمی کاربردی اردبیل ، اردبیل
شهرام عزیزی - کارشناس ارشد زراعت، مرکز جهاد کشاورزی انجیرلو، بیله سوار، اردبیل

تنش شوری از تنشهای عمده محیطی است که باعث کاهش عملکرد محصولات مختلف میشود. لذا این تحقیق با هدف ارزیابی سطوح مختلف تنش شوری و میزان تحمل ژنوتیپهای مختلف سویا به تنش شوری در مرحله جوانهزنی و رشد گیاهچه انجام شد. در این آزمایش تاثیر 4 سطح شوری )شاهد 30 ,60 و 80 میلیمول کلریدسدیم( بر روی یازده ژنوتیپ سویا )هیل L.B.K ، B.P هاگ، دیر، گرگان 3 سحر، هابیت، ویلیامز J.K و L.W.K مورد برسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی و به صورت فاکتوریل با سه تکرار انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تأثیر تنش شوری و ژنوتیپ بر تمام مؤلفههای جوانهزنی، طول ریشهچه و ساقهچه، طول گیاهچه، وزن خشک ریشهچه و ساقهچه، وزن خشک گیاهچه و میزان پرولین گیاهچه معنیدار بود. در تنشهای شوری 60 ,80 میلیمول درصد جوانهزنی به طور چشمگیری کاهش یافت بطوریکه با افزایش میزان تنش شوری از 30 میلیمول به 60,80 میلیمول به ترتیب درصد جوانهزنی 59/5 و تا 65/6 درصد کاهش یافت و ژنوتیپ دیر بیشترین و ژنوتیپهای هیل و B.P دارای کمترین درصد جوانهزنی بودند. سرعت جوانهزنی با افزایش شدت تنش شوری به طور معنیداری کاهش یافت و مقدار این کاهش در تنش شوری 60,80 میلیمولار بسیار مشهود بود. مقایسه وزن خشک گیاهچه در تنشهای شوری 30,60,80 میلیمول نسبت به شاهد نشان داد که ژنوتیپ گرگان 3 در تنش شوری 30 میلیمول و ژنوتیپ دیر در تنشهای شوری 60,80 میلیمول بیشترین نسبت را داشتند و از نظر شاخص حساسیت ژنوتیپ L.W.K در تنشهای 30,60 میلیمول و ژنوتیپ B.P در تنش شوری 80 میلیمول از نظر وزن خشک گیاهچه، حساسترین بودند. افزایش میزان پرولین گیاهچه در تنش شوری 80 میلیمول قابل توجه بود. در بین ارقام مختلف، گیاهچههای حاصل از ژنوتیپهای گرگان 3 و دیر بیشترین وژنوتیپ هیل کمترین پرولین را داشتند.

شاخص حساسیت، شوری، پرولین، مولفههای جوانهزنی