محسن ایگدر - دانشجوی دکتری تخصصی زمین شناسی، گرایش سنگ شناسی رسوبی و رسوب شناسی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
صباح دلفی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی نفت، گرایش اکتشاف، گروه مهندسی نفت، دانشکده نفت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

مطالعات زمین شناسی نفت و پتروفیزیکی مخازن هیدروکربنی نقش بسزایی در شناخت پارامترهای کنترل کننده خواص مخزنی و تولید دارد. گروه های سنگی از مهمترین پارامترهای مخزن بوده و نمایانگر یک رخساره خاص با دامنه مشخصی از تخلخل و تراوایی می باشند. در این مطالعه از روش خوشه بندی فازی گوستافسون- کسل به عنوان یک دیدگاه جدید جهت تعیین گروه های سنگی در میدان گازی پارس جنوبی استفاده شده است. به طوری که هر خوشه ساخته شده بر مبنای پارامترهای تخلخل و تراوایی به عنوان نماینده یک گروه سنگی در نظر گرفته شده است. الگوریتم گوستافسون- کسل یک روش خوشه بندی فازی است که در خوشه بندی داده ها نتیجه خوبی داشته است. این الگوریتم با ماتریس بخش بندی فازی که در ابتدا به صورت تصادفی تولید می شود، شروع می کند. یعنی با مقداردهی اولیه به صورت تصادفی به ماتریس بخش بندی فازی شروع کرده و بعد تا رسیدن به شرط پایان یک حلقه که شامل محاسبه مراکز، ماتریس کواریانس فازی، محاسبه فاصله داده ها از مراکز و به روز رسانی ماتریس بخش بندی فازی می باشد، این روند را تکرار می کند. بر اساس الگوریتم گوستافسون- کسل که بر روی داده های مورد استفاده در چاه مورد مطالعه انجام شد، 3 گروه سنگی برای هر چهار بخش K3، K2، K1 و K4، بدست می آید که نشان دهنده 3 واحد جریان هیدرولیکی می باشد. همچنین هر چهار بخش را در عمق پیاده سازی کردیم تا براساس پیوستگی داده های آنها در عمق تشخیص دهیم که کدام بخش، با دقت بیشتری خوشه بندی شده است. با توجه به نتایج بدست آمده، بخش K4 با عدد پیوستگی کل 2/8732 دارای بیشترین پیوستگی در عمق می باشد و در بین چهار بخش، با دقت بیشتری خوشه بندی شده است.

گروه های سنگی، خوشه بندی فازی، الگوریتم گوستافسون- کسل، ماتریس بخش بندی فازی، ماتریس کواریانس فازی