هدیه دامغانی - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت ساخت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
علیرضا رضاییان - استادیار گروه مهندسی عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

در ایران روش های حل و فصل دعاوی فقط از دو طریق مذاکره و در آخر محاکم قضایی انجام می پذیرد و در سطح بین المللی 4 روش مذاکره، میانجی گری، داوری و محاکم قضایی مورد استفاده است. لذا در این مقاله به بررسی و ارزیابی شیوه های جایگزین حل اختلاف پرداخته شده است. در ابتدا با استفاده از پرسش نامه ای مجزا به مهم ترین دلایل ایجاد اختلاف در پروژه های عمرانی و صنعتی پرداخته شده است زیرا حل اختلافات مستلزم شناخت عوامل ایجاد کننده این اختلافات می باشد. سپس شاخص های موثر در ارزیابی شیوه های جایگزین حل اختلاف شناسایی گردیده و با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) شاخص های پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفته شد در ادامه نیز با استفاده از روش رجحان ترتیبی با تشابه به جواب ایده آل (Topsis) شیوه های جایگزین حل اختلاف مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار گرفته شده است. نتایج تحلیل نشان داد که روش نادرست انتخاب پیمانکار، صرفا براساس قیمت پیشنهادی پایین و ارزش دهی به قیمت پیشنهادی بیشتر از ارزیابی فنی و کیفی کار پیمانکار، یکی از مهم ترین دلایل اختلاف با کسب میانگین بالای 3/81 می باشد. از میان گزینه های پژوهش نیز مذاکره بالاترین وزن را به خود اختصاص داده است و بهترین روش حل اختلاف شناسایی گردیده است. شیوه مصالحه و داوری نیز رتبه های دوم و سوم را به خود اختصاص داده اند.

حل اختلاف، پروژه، ادعا، مذاکره، داوری