عرفان نعمت اللهی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری،گروه هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق، تهران، ایران
انسیه قربانی نیا - استادیار گروه معماری واحد تهران شرق,دانشگاه آزاد اسلامی , تهران,ایران

دکتر پیرنیا معماری ایرانی را به شش سبک تقسیم بندی کرده است: پارسی ، پارتی، خراسانی، رازی، آذری،اصفهانی. با توجه به اینکه معماری ، نیارش و آرایه های دو سبک خراسانی و آذری تفاوت های چشمگیری دیده می شود، از این رو به مقایسه نیارشی این دو سبک پرداخته می شود. پژوهش حاضر با روش توصیفی -تحلیلی و داده ها بصورت کتابخانه ای و میدانی گرد آوری شده است. از بناهای مهم و نمایان معماری ایرانی مسجد است که در این مقاله برای درک بیشتر تفاوت ها و شباهت های این دو سبک به مقایسه نیارشی مساجد(مسجد تاریخانه مربوط به دوره خراسانی و مسجد کبود مربوط به دوره آذری) پرداخته شده است. به دانش ایستایی ، فن ساختمان و ساختمایه شناسی نیارش گفته می شود که این ویژگی ها در هر کدام از مساجد و در هر دوره متفاوت است، به عنوان مثال در دوره خراسانی بناها مردم وار بودند اما در دوره آذری بناهای با عظمت ساخته شد ، مناره ها ، گنبدها و قوس ها تماماً در این دو دوره نیارشی متفاوت داشتند، که این مقاله یکایک اجزای دو مسجد(درآیگاه، میانسرا، شبستان، گنبد، مناره) را از دیدگاه نیارشی مورد بررسی قرار داده است و با توجه به نتایج بدست آمده ، تفاوت های دوره خراسانی و آذری را نام برده است.

نیارش ، مسجد تاریخانه ، مسجد کبود ، دوره خراسانی ، دوره آذری