فاطمه حیاتی بهار - کارشناسی ارشد معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان ، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام(ره)
محمود عابدی - دانشجوی دکترای معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره)

فضای تهی یکی ار مفاهیم بنیادین در معماری اسلامی ایران می باشد لذا معماران ایرانی همواره تلاش نموده اند تا این مفهوم را در آثار خود به کارگیرند. این مقاله برگرفته از پژوهشی در خصوص بازشناسی ویژگی های کمی، کیفی و ادراکی مفهوم فضای تهی در معماری سنتی ایرانی- اسلامی و تجلی این مفاهیم در نمای ساختمان های معاصر می باشد. این مقاله در صدد پاسخگویی به این پرسش کلیدی می باشد که آیا عناصر کلید فضای تهی در خاصیت دعوت کنندگی نما تاثیر دارد؟ برای پاسخگویی به این سوال از روش مورد پژوهی با بهره گیری از راهکارهای ترکیبی و جهت جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. ده نمونه از آثار معماری معاصر که از آثار شاخص دوره معاصر بوده و قابلیت بررسی مفهوم فضای تهی را داشتند از میان آثار دهه پنجاه به بعد انتخاب گردید. این آثار از نظر تجلی عناصر فضای تهی در آنها به دقت مورد بررسی قرار گرفتند سپس برای مشخص نمودن خاصیت دعوت کنندگی شان از گروهی از دانشجویان معماری استفاده گردید. نتیجه آنکه اکثر بناهایی که نسبت فضای تهی به پر در آنها زیاد می باشد بدون توجه به سایر ویژگی های فضای تهی، دارای خاصیت دعوت کنندگی می باشند. همچنین نتایج نشان داد مفاهیم مرتبط با حرکت، در خاصیت دعوت کنندگی این آثار، کم اثر می باشد. نیز اثر همگنی و محور گرایی فضای تهی در دعوت کنندگی این بناها قابل تحلیل بیشتری می باشد.

فضای تهی، نما، دعوت کنندگی، ساختمان های معاصر