تورج جلیلی - دکترای معماری عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد ماهشهر
زینب محامی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد ماهشهر
پرویز مهبودی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد ماهشهر

هندسه از مهم ترین زمینه های شکل گیری معماری ایرانی است. از دیرباز توجه به هندسه و تجلی آن در معماری بناها دیده شده؛ که پس از اسلام این توجه دوچندان گردیده است، و می توان با اطمینان بیان داشت که تمام بناهای سنتی ایرانی دارای هندسه نهان و یا آشکار در خود بوده اند. اعداد که از جزئیات بسیار مهم در هندسه می باشند یکی از جلوه های نمادپردازی ایرانی – اسلامی و دارای پیچیدگی های معنایی ویژه ایی هستند. اعداد دارای سابقه تاریخی طولانی، که درمیان اقوام گوناگون، مفاهیم نمادین و متفاوتی را به همراه داشته و در گذشته بسیار مورد توجه معماران بوده، به طوری که با بررسی آثار تاریخی آنان، استفاده از این اعداد مقدس به روشنی مشخص می گردد؛ اما بی تردید می توان بیان کرد که در طراحی بناهای معماری معاصر توجهی به اعداد و پیشینه آن ها نمی شود. این پژوهش با مطالعات کتابخانه ایی و روش تحقیق توصیفی – تحلیلی بر آن است، به استخراج این مفاهیم و نمادها در معماری باستانی ایران بپردازد، تا در نهایت با شناسایی پیشینه و مفاهیم اعداد و استفاده از آن ها، بتوان گامی مؤثر در پیشبرد معماری معاصر برداشت و به زیبایی هنر اسلامی در قرن حاضر نیز دست یافت. سوالی که در این مقاله تلاش می شود پاسخ داده شود این است که در معماری گذشته در چه قسمتی از بنا و چگونه از این اعداد بهره می برده اند؟ نتایج بدست آمده حاکی از آن است که معماران ایرانی در گذشته از هندسه من جمله اعداد، در تمام قسمت های بنا بهره برده و به تناسب رسیده اند و این الگویی برای معماران معاصر به منظور دستیابی به هنر اسلامی با استفاده از مفاهیم اعداد، در ساخت بناهای امروزی است.

هندسه، اعداد مقدس، معماری ایرانی، معماری اسلامی، نماد