حمید خانیان - استادیار گروه زبان وادبیات فارسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام ، ایران

دراین مقاله با هدف معرفی بیشتر و شایسته تر سعدی و سروانتس که هر دو از چهره های ادبی جهانی دو سلطان سخن در دو حوزهزبانی مختلف هستند و نیز شاهکارهایی را آفریده اند و واقعیات زمانه خود و آرمان هایشان را بیان نموده، اما آن گونه که سزاوار آنهاستشناخته نشده اند، به بررسی تنبیقی جایگاه واقعی و خیال در گلستان و بوستان سعدی با دن کیشوت سروانتس به روش کتابخانه ای -توصیفی پرداخته شده است. سروانتس در دن کیشوت، با خوددرگیری خیالی ، جامعه را به چالش می کشد و به با ایان روش به بیانتباهی و فساد جامعه زمانه خویش توجه داشته است. جامعه ای که درگیر خرافه های مذهبی و سنت های نادرست گذشته است .دن کیشوتهمه ی نبردهای خیالی اش با دیوها و شیاطین و جادوگران را عین واقعیت می شمرد و آنجا که واقعیت را با خیالات خود در تعارضمی بیند، به انکار واقعی بر میخیزد. سعدی هم نهایت سعی خود را به کار برده است تا مخاطبانش باور کنند که سفرها و ماجراهایی کهنقل می کند نیز برایش رخ داده است . سعدی در حدود هفتاد حکایت از بوستان و گلستان، البته بیشتر در گلستان، را در وقایع، دخیلنموده است . اکثر این حکایت ها چنان پرداخت شده اند که اگر هم به راستی رخ نداده باشند، دست کم باورپذیر به نظر می رسند. اما در اینمیان حکایت هایی هستند بیشتر به داستان های خیالی دن کیشوت شبیه اند. بوستان و گلستان و دن کیشوت گویای واقعیت های تلخ زمانخودشان هستند و هر دو در این خصیصه مشترک هستند اما جایگاه واقعیت در بوستان برتر است و در مقابل جایگاه خیال در دنکیشوت پر رنگ تر است .

گستان، بوستان، سعدی، سروانتس، دن کیشوت