محمد حبیب اللهی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
مرتضی رشیدی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

یکی از انواع قدیمی و انتشار یافته شعر فارسی شهرآشوب است. شهرآشوب را بر اساس معانی آن می توان از انواع شعر غنایی معرفی نمود.نخستین نمونه آن توسط شاعران عهد غزنوی از جمله مسعود سعد سلمان سروده شده است. پس از وی نیز شاعران دیگری از جمله: حکیم سناییغزنوی، مهستی گنجوی، کمال الدین کوتاهپای، امیرخسرو دهلوی و سیفی بخارایی در سیر تحول آن سهیم بوده اند. ایرج افشار در مجله «فرهنگ ایران زمین» سال 1384، شماره 30 ، اصناف و طبقات را در شهرآشوب سیفی سمرقندی فقط به صورت فهرست و عنوان، بر اساس حروف الفبا و شماره صفحه معرفی نموده، در حالی که تمام ارجاعات و عنوان ها مربوط به دیوان سیدای نسفی، شاعر فارسی زبان سده هفدهم میلادی ماوراءالنهراست. سیدای نسفی در شهرآشوب خود به جامعه انسانی پیشه ور با لحنی شیرین و جذاب اشاره نموده است. در این مقاله ضمن معرفی سیداینسفی و شهرآشوب او و رابطه آن با جامعه شناسی، سعی شده به نمونه ای از هر عنوان نیز بپردازد. نتایج حاصل از این جستار نشان می دهد با توجهبه اینکه در هیچ یک از تذکره ها شاعری با نام سیفی سمرقندی یافت نشد، این احتمال می رود که منظور ایرج افشار از سیفی سمرقندی، همانسیدای نسفی بوده است.

شهرآشوب، سیدای نسفی، سیفی سمرقندی، ادبیات غنایی، جامعه پیشه ور