محمدرضا بنائیان بروجنی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

نظامی از شاعرانی است که «تصاویری از عادات ورسوم و معتقدات و اصطلاحات زندگی مردم» (1389: 98) را در شعرخویش بیان کرده است. توجه او در پنج گنج به ابداع و نو آوری، به او مجال هنر نمایی داده است و داستانهای او را ازتشبیهات و استعارات و کنایات لطیف و تصویر سازیهای بدیع پر کرده است و گاه افراط او در این کار سخن او را مشکل ودست نیافتنی ساخته است.در این مقاله به معنی و تحلیل یک بیت از خسرو و شیرین نظامی می پردازیم که بر اساس توضیحات بالا و عدم توجهشارحان محترم به نگاه طولی به ابیات داستان، باعث انحراف فکر و اندیشه گشته و به معنی صحیح و درستی دست نیافته اندنظامی در بیت مورد نظر هنر تصویر سازی را با کنایه ای بدیع همراه کرده است و عدم توجه به آن باعث به وجود آمدنسخنانی شده است که خواننده تیز بین را ارضا نمی کند.ما در این مقاله کوتاه با اشاره به تصویر موجود در بیت و کنایه آن به شرح و تحلیل بیت پرداخته ایم .نظامی در ملاقات شیرین و خسرو در شکار گاه از زبان شیرین بیت زیر را «اگر بر فرش موری بگذرد پیل فتد افتاده ای را جامه در نیل» بیان می کند که بحث انگیز شده است و شارحان محترم معنی دلنشینی از آن استخراج نکرده اند. ما در این مختصر درصدد کشف و پیدا کردن معنایی درست و در خور برای آن هستیم.

خسروو شیرین، مور، پیل، جامه در نیل افتادن