بررسی آرکی تایپ قهرمان نجات بخش در افسانه های آذربایجان

در نوشتار حاضر به بررسی کهن الگوی قهرمان نجات بخش در افسانه های آذربایجان از دیدگاه وجود یا عدم وجود این کهن الگو پرداخته شده است. در افسانه های مورد بررسی چند شخصیت همواره به چشم می خورد: قهرمان، بازیگر، شریر و شاهزاده خانم افسانه ها بر پایه چهرمان شناسی انجام شده توسط اولریش مارزلف است و همه تیپ های نام برده در کتاب طبقه بندی قصه های ایرانی را شامل می شود. قهرمان این افسانه ها بیشتر شاهزاده که عموماً فرزند کوچک خانواده (فرزند سوم) و کچل است که با نگرش به آرمان غایی قهرمان یعنی از هستی تکینه خود گذشتن و خود را فدای جمع کردن، نوردی را آغاز می کند، و با شریر (ضد قهرمان)، دیوهای یک چشم و افسونگران بد طینت و درندگان هراس انگیز می جنگند و از توفان ها و سیلاب ها می گذرد. در این افسانه ها قهرمان در چهره یک منجی و رهاننده ظاهر می شود و معمولاً سفری طولانی را آغاز می کند که طی آن باید یک سلسله رنج ها و شکنجه ها را تحمل می کند تا از پرده گاه خامی و بی خبری به مرحله بلوغ و کمال دست یابد. از جمله اهداف این پژوهش استخراج نماد کهن الگوی ضدقهرمان و نقطه متقابل آن یعنی قهرمان در افسانه های کهن ایرانی است، شناخت بهتر افسانه های کهن ایرانی و انواع کهن الگوها در این افسانه ها همچنین حفظ ادبیات قومی و شفاهی است. روش تحقیق به صورت کتابخانه ای و بر اساس ترکیب دیدگاه نقد کهن الگویی یونیگ و سیر قهرمان نجات بخش در افسانه اهی کهن ایرانی است.

Keywords:

کهن الگو , افسانه ها , شخصیت پردازی , قهرمان , نجات بخشف افسانه های آذربایجان