پوران یوسفی پورکرمانی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد انار، دانشگاه آزاد اسلامی، انار، ایران

گاهی عارفان از یک تناسب و شباهت جزئی حکایت با مفاهیم مورد نظر متوجه نکته ها ومعانی بلند عرفانی می شود و با نگاهی دیگرگونه به شخصیت ها و حوادث داستان تفسیر (بلکه تأویل) دیگری- جدای از معانی اخلاقی- از آن ارائه می کند؛ همچون نگاه مولانا به برخی از حکایت های کلیله و دمنه (از جمله حکایت خرگوش وشیر) و تأویل آنها.عرفا به دلیل اینکه با حقایق غیر قابل بیان و ناگفتنی سرو کار دارند نسبت به داستان های حیوانات توجه خاصی داشته اند. تمثیلابزاری است که ذهن را در ادراک آنچه در اصل در مقوله زبان و گفتار نمی گنجد یاری می دهد. البته بسیاری از مفاهیم مذهبی و اخلاقیچنین ویژگی ای دارند که درک آنها آسان نیست، اما این مفاهیم کم و بیش مصداقی خارجی دارند و بر اساس همان مصداق هم ارزشگذاری و شناخته می شوند.چنانچه پرفسور شیمل می نویسد: تمثیل این جانوران (در مثنوی) اغلب از افسانه های کلیله و دمنه گرفته شده است، افسانه هایی کهمولوی مانند بسیاری از عارفان دیگر در حکایات خود سخت بر آنها متکی بوده است. کلیله و دمنه به طور قطع الهام بخش مولوی بودهاست و تمایل او به صور خیال حیوانات شایان توجه است، بسیاری از داستان های مولوی از این کتاب گرفته شده است.

مولانا، کلیله و دمنه، داستان، روباه، شیر