لزوم تصحیح اشعار و ابیات منقول در امثال و حکم

امثال و حکم علامه دهخدا ، مجموعه ای از ضرب المثل ها ، اصطلاحات ، کنایات و تعبیرات مثلی موجود در زبان و ادبیات فارسیاست . این کتاب مشتمل بر حدود سی هزار مدخل است از امثال و حکم فارسی و عربی .علامه ، ذیل هر مدخل ، شواهد شعری و نثری چندی ذکر کرده اند ، از جمله شاعرانی که شعر او بعنوان شاهد در امثال و حکم بارهامورد استفاده قرار گرفته است ، خواجه حافظ شیرازی است .از یادداشتهای علامه چنین بر می آید که ارجاعات ایشان اغلب به نسخه هایی که خود در اختیار داشته اند بوده است . با مقایسهشاهد های شعری از حافظ در امثال و حکم با چاپهای معتبر خانلری و قزوینی چنین بر می آید که علامه در ضبط شواهد شعری دچارلغزش هایی شده اند یا به تعبیری دقیق تر ، نسخه اساس ایشان دارای لغزش هایی بوده است .در این مقاله کوشش شده است با مقایسه شواهد شعری حافظ مندرج در امثال و حکم با ابیات مندرج در دو چاپ معتبر خانلری وقزوینی و نشان دادن تفاوت هایی میان این ابیات ، لزوم بازنگری در همه شاهد های مثال این کتاب با ارزش را برای اهل تحقیق یاد آورشود.

Keywords:

امثال و حکم , حافظ , تصحیح ابیات مغلوط