حسین عساکره - دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه زنجان
رحیم یوسفی زاده - دانشجوی دکتری اقلیم گرایش تغییرات آب و هوای دانشگاه زنجان

افزایش میانگین دمای کره زمین و تغییرات آن نمایه ای از تغییرات اقلیمی است که در تمامی نظریه های تغییر اقلیم از آن ذکر شـده است. بر اساس گزارشات چهارم هیات بین الدول تغییر اقلیم تحت عنوان « گزارشات ارزیابی تغییر اقلیم» (2007, IPCC )گرمایش جهانی دما و وقوع تغییر اقلیم با استفاده از مشاهدات دما که از سطح خشکی ها و آب های جهان به دست آمده، تائید شده است. روند خطی میانگین دمای سطح زمین در دوره صد ساله(2005-1905) از رابطه ........ تبعیت نموده و نرخ رونـد افزایشـی این گرمایش در دهه های اخیر نسبت به دوره های گذشته بیشتر بوده است. دانشمندان نیز به منظور تحلیل تغییـرات دمـایی تـلاش نموده اند تا این فراسنج مهم اقلیمی را الگوسازی و سپس شبیه سازی کنند. استفاده از توزیع های آماری از مهمترین قـوانینی هسـتند که قابلیت جنین امکانی را دارند. تئوری سری های زمانی با دو هدف عمده به مدل درآوردن مکانیسم های تصادفی و پیش بینی مقادیر آینده سری بر اساس رفتار گذشته آن انجام می گیرد. در تحقیق حاضر با اسـتفاده از آمـار 58 سـاله (2008-1951 )دمـای ایسـتگاه همدیدی بابلسر و بکارگیری مدل های خانواده آریما و آریما فصلی - ضربی(ARIMA و SARIMA )الگوهای مناسـب جهـت شـبیه سازی و پیش بینی میانگین دمای سالانه و ماهانه بابلسر محاسـبه و اسـتخراج گردیـد . بنـابراین بـر اسـاس مـدل مـذکور و روشـهای خودهمبستگی و خودهمبستگی جزئی و با ارزیابی تمامی الگوهای احتمالی به لحاظ مانایی، نرمـال و تصـادفی بـودن باقیمانـده هـا ومقایسه معیار آکائیک(AIC )،مدل مناسب جهت پیش بینی متوسط درجـه حـرارت سـالانه ARIMA(0,1,1)con و متوسـط درجـه حرارت ماهانه SARIMA(20,2)(1,1,2)12 بر اساس الگوریتم باکس – جنکینز بدست آمد و پـس از آزمـون هـای مختلـف اعتبـار سنجی و ارزیابی مدل، معلوم شد مدل های مذکور بسیار مناسب می باشند. پیش بینی های انجام گرفته بر اساس مدل هـای مـذکور مبین افزایش 0/029 درجه سانتیگراد میانگین سالانه دما و 0/0029 درجه سانتیگراد میانگین ماهانه دمای بابلسر اسـت . لـذا انتظـار می رود میانگین دمای بابلسر در سال 2023 تا 0/435 درجه سانتیگراد افزایش یابد.

شبیه سازی، تغییر اقلیم، مدل ARIMA & SARIMA، پیش بینی، شهر بابلسر