علی رفیعی - دکتری زبان و ادبیات عرب دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

استغفار از عوامل مهم دریافت رحمت الهی است که دارای ثمرات معنوی و مادی فراوانی میباشد. این مقاله درصدداست تا ضمن تحلیل معنای لغوی و اصطلاحی استغفار و مشتقات آن، وجوه معنایی و واژگان مرتبط با آن را نیز بهصورت همنشین یا جانشین، در آیات قرآنی بیان کند. بدین ترتیب مطالب با روش «توصیفی تحلیلی»، تحت عنوان«معناشناسی توصیفی» بررسی میشود. هسته ی مرکزی معنای این واژه، همان پوشاندن است که در قرآن کریم تحولمعنایی داشته است؛ به جهت اینکه معنای پوشش درباره ی پدیده های مادی به پوشاندن پدیده های معنوی مانندگناهان، زشتیها و سخنان ناروا تغییر معنا یافته است. وجوه معنایی آن در قرآن، میتواند طلب آمرزش از شرک و گناهو نیز به معنای نماز، باشد. بر اساس کاربرد وحیانی، استغفار با بسیاری از واژه های قرآنی مانند «ندامت، توبه، إنابه،اسلام، ایمان، رحمت، صدق، قنوت، انفاق، اغترار، استکبار، اشراک، جحیم، کفر، فسق، عذاب، ذنوب، خطا و»...، درارتباط است که حوزهی معنایی وسیعی را تشکیل داده و در رابطه ی جانشینی یا همنشینی، به نوعی با آنها ترادف،تقابل یا ارتباط معنایی دیگری دارد

قرآن کریم، استغفار، معناشناسی توصیفی، رابطه ی معنایی