مهدی فیضی - استادیار اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد
مرتضی بیرانوند - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

امروزه هدفمندسازی یارانهها، به مفهوم هدایت مستقیم یارانهها بهسوی جامعه هدف، بهعنوان یک ضرورت شناخته میشود. در سالهای اخیر با اجرایی کردن قانون هدفمندسازی یارانهها، سیاست توزیع بهینه یارانهها در ایران بهطورجدیدنبال شده است. یکی از پیششرطهای اصلی موفقیت این طرح، عدم پرداخت یارانه نقدی به افراد پردرآمد جامعه است. انصراف افراد پردرآمد از دریافت یارانههای نقدی در کنار اینکه شاهدی برای مطلوب بودن نسبی وضعیت اقتصادیخانوارهاست نشاندهنده مسئولیتپذیری بالای اجتماعی افراد و اعتماد بالای آنها به دولت است. پس از اجرای دو مرحله از طرح هدفمندی یارانهها آمارها از انصراف تنها ده درصد از افراد جامعه حکایت دارد. عدم انصراف پردرآمدها از دریافت یارانه نقدی، ادامه طرح هدفمندی یارانهها را با مشکلات جدی مواجه کرده است. در این تحقیق با استفاده از رهیافت نظریهبازیها عوامل اثرگذار در کاهش تعداد افراد انصراف دهنده از یارانه نقدی بررسی شد. نتایج این بررسی نشان میدهد که سیاستهای اشتباه در اجرای طرح هدفمندی یارانهها بیشترین تأثیر را در کاهش تمایل مردم به انصراف از یارانهها داشته است. به نظر میرسد بدون ایجاد یک سیستم جامع اطلاعاتی که مبتنی بر پالایش دائمی اطلاعات هزینهای و درآمدی خانوارها باشد نمیتوان شاهد انصراف گسترده از دریافت یارانه نقدی بود. همچنین شفافیت مالی دولت و ایجاد مکانیسمهای تشویقی و تنبیهی مناسب نیز ازجمله اقدامات ضروری برای بالا بردن آمار خودانصرافی است

هدفمندی یارانهها، خودانصرافی، نظریه بازیها