تحلیل روند عناصر اقلیمی و بررسی خشکسالی شهر زنجان با استفاده از شاخص SPI و مدل اسکالوگرام

خشکسالی به نبود یا اندک بودن باران در یک دوره طولانی گفته می شود که باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجه آن کمبود آب نابودی گیاهان کم شدن شدت جریان آب کاهش عمق آب های سطحی و خاک مرطوب می شود خشکسالی های اخیر بعنوان جدی ترین مخاطره طبیعی کشور را تهدید می نماید در این تحقیق با استفاده از آمار 55 ساله 1956-2010 ایستگاه سینوپتیک زنجان نسبت به تعیین روند عناصر اقلیمی و پایش خشکسالی با استفاده از شاخص استاندارد بارش SPI و مدل اسکالوگرام اقدام شده است شاخص SPI به جهت سادگی محاسبات و نیز قابل دسترس بودن داده های بارش یکی از پرکاربردترین شاخص های پایش خشکسالی به شمار می رود مدل اسکالوگرام نیز رابطه بین میانگین ها و انحراف معیار داده ها را جهت رتبه بندی مشخص می نماید و می تواند در مطالعات جهان طبیعی از جمله اقلیم شناسی کاربردهای فراوان داشته باشد نتایج بررسی عناصر اقلیمی ایستگاه مورد مطالعه نشان می دهد که روند کاهشی بارش در طول دوره آماری مشهود است اما متغیرهای دما روند افزایشی قابل ملاحظه ای نداشته و حتی سیر نزولی روند ماکزیمم دما به کنترل خشکسالی در منطقه کمک نموده است نتایج بررسی شاخص SPI و مدل اسکالوگرام نیز موید این نتیجه بوده و حاکی از ان است که در طول این سال ها محدوده ایستگاه سینوپتیک زنجان در اکثر مواقع سال های نرمالی را تجربه نموده اند و درصد وقوع سال های بسیار خشک در ایستگاه مورد مطالعه پایین بوده است به طوریکه شاخص SPI 71% سال ها را در شرایط نرمال برآورده کرده و مدل اسکالوگرام نیز با بیشترین تعداد سال های نرمال خنثی با نتایج شاخص مذکور همخوانی دارد

Keywords:

پایش خشکسالی , شاخص SPI , مدل اسکالوگرام , روند عناصر اقلیمی