سحر قربانی گلزاری
غلامرضا مختاری فریور
محمدرضا قربانیان تبریزی

لازمه زیستن پایدار انسان همزیستی با طبیعت است. و همزیستی در معرض مخاطره و آسیب قرار گیرد، زندگی انسانها نیز به اشکال مختلف با نابسامانی روبرو می گردد. از آنجا که پارک ها حلقه بارز و واسط بین انسان و طبیعت هستند، امروزه با گسترش شهرنشینی و افزایش رفتارهای ناهنجار شهری به ویژه جرایم موضوع پیشگیری محیطی از طریق برنامه ریزی و طراحی محیطی اهمیت زیادی یافته است. برنامه ریزی و طراحی محیطی در کنار سایر اقدامات دیگر می توانند از وقوع رفتارهای ناهنجار، جرم و جنایت در فضاهای شهری پیشگیری نمایند به نحوی که فرد خلافکار فرصت اجرای رفتارهای محرمانه و جنایتکارانه را در این پارک ها و فضاهای عمومی کمتر می یابد. مسئله ای که در این مقاله مطرح می شود برخی ویژگی های محیطی، کالبدی و فضای شهر است که مکان را مستعد جرم خیزی می کند. فضاهای جرم خیز نیز برخی مکان ها به ویژه پارک ها و فضاهای سبز عمومی در شهرها اطلاق می شود که واجد ویزگی هایی می شوند که با شرایط مورد نیاز برای وقوع جرم مطابقت می نماید. با توجه به وجود رابطه آماری مستقیم بین افزایش جمعیت شهری و نرخ جرایم آسیب های اجتماعی و به تعبیر دیگر آنومی های شهری می توان افزایش جمعیت شهری در ایران و افزایش نرخ جرایم و اسیب های اجتماعی را پیش بینی کرد. این مقاله با روش توصیفی به مطالعه نقش کانون های جرم خیز به خصوص باغ گلستان در وقوع جرایم شهری می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد مطالعه خصوصیات اجتماعی و اقتصادی، فرهنگی ساکنان، کارکردهای اصلی این مکان ها در ایجاد تغییرات بنیادی کاربردی این منطقه در عوامل به وجود آورنده و تسهیل کننده فرصت های جرم و طراحی فضاهای کالبدی مقاوم در برابر ناهنجاری بیش از پیش اهمیت یافته تا بدین وسیله امکان کنترل، پیشگیری و کاهش نرخ ناهنجاری های شهری را فراهم می آورد. همچنین برخی مشخصات کالبدی و اجتماعی در وقوع جرم مؤثر است که می توان با طراحی مناسب محیط و منظر و همچنین حضور و نظارت پلیس، نورپردازی معابر بر این مکان از وقوع بزهکاری پیشگیری کرد. در این پژوهشی که انجام شده است سعی بر تحلیل مسئله امنیت فضایی و احساس امنیت کالبدی در شهر شده است و با مطرح کردن فضاهای سبز شهری و آثار و پیامدهای مطلوب و نامطلوب فرهنگی واجتماعی حاصل از گسترش این گونه فضاها و ارتباط بین تراکم جمعیتی و جرم خیزی مناطق و استفاده از طراحی محیطی در رفع این نابسامانی های اجتماعی به تجزیه و تحلیل پرداخته شده است.

جرم خیزی، احساس امنیت، فضای شهری، طراحی محیطی، هویت شهری، امنیت شهری، تراکم جمعیتی