بتول زارعی - استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد الکترونیکی
سیدهادی اشرف طالش - دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد الکترونیکی

بعد از جنگ جهانی دوم ، هزینه های سربار بیشتر از هزینه های اصلی شد و به همین دلیل کارشناسان اقتصادی بودجه ریزی عملیاتی را طرح کردند تا بتوانند منابع انسانی ، فیزیکی و مالی خود را بهتر مدیریت کنند و هم خروجی ها (محصولات) را دقیقا مشخص و قیمت گذاری نمایند . سیر تکامل بودجه ریزی عملیاتی را می توان در سه مرحله ذیل تعریف کرد : 1) بودجه ریزی نمایشی 2) بودجه ریزی عملیاتی خروجی محور 3 ) بودجه ریزی عملیاتی پیامد محورمعمولا سازمان های دولتی در کشور ایران در مرحله بودجه ریزی نمایشی و بودجه ریزی عملیاتی خروجی محور گیر می کنند و تعداد اندکی به مرحلهسوم دست می یابند . برای سازمان ها روش های جدیدی برای محاسبه بودجه و محصولات در نظر گرفته شده است که از آن جمله می توان به روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت ( ABC ) اشاره نمود که باعث می شود هزینه یابی بر مبنای فعالیت به صورت دقیق و هدفمند صورت پذیرفته و ناکارایی های قبلی نیز به نوعی برطرف گردد . شیوه بودجه ریزی در ایران ، ضمن رعایت اصول کلاسیک بودجه و پاره ای از اصلاحات ، همواره به روش سنتی و افزایشی بوده است و با بودجه ریزی عملیاتی فاصله زیادی دارد . در سال 1993 بازنگری عملکرد ملی ( NPR ) در بدنه دولت آمریکا آغاز شد و بازآفرینی دولت را هدف قرار داد و در نهایت راهکارهایی را در مورد چگونگی اجرای یک بودجه ریزی عملیاتی جدید و موفق را ارائه نمود .