منوچهر جهانیان - عضو هیأت علی دانشگاه علم و فرهنگ، تهران
اعصم عبداللهی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی گردشگری مذهبی
سمیه براتی - کارشناسی ارشد برنامه ریزی توریسم
مهدیه همت یار - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی گردشگری مذهبی

معنویت به منزله ی رویکردی موثر در ایجاد انگیزه، برای مسافرت و جا به جایی در ادیان مختلف قلمداد شده است. برخلاف گستردگی بالای سفرهای معنوی ادیان مختلف، چندان که باید در این حوزه ورود موثری صورت نگرفته است. و همچنین کمبود اطلاعات در زمینه معنویت و گردشگری نسبت به سایر حوزه های گردشگری، انگیزه ای برای تحقیق در این زمینه شده است. هدف ما در این مقاله شناسایی جایگاه معنویت در گردشگری از دیدگاه ادیان است. روش تحقیق در این مقاله به صورت کتابخانه ای یا اسنادی است که با استفاده از کتب و مقالات مرتبط با موضوع و نیز استفاده از آموزه های دینی مختلف و آیات متواتر انجام شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که معنویت در گردشگری از دیدگاه اسلام مقوله ای جدا از دین نیست در صورتی که گردشگری معنوی در سایر ادیان با تفکیک دین از معنویت شناخته شده است. به طور کلی گردشگری معنوی برآیندی از دین و آموزه های دینی است، بازنمود واقعی گردشگری معنوی متن و بستر دین است. بر این اساس برازش واقعی جایگاه این نوع گردشگری را باید در بسترهای دینی و آموزه های ارائه شده در ادیان مختلف بویژه دین اسلام جستجو کرد. این یافته در مقایسه با سایر ادیان دیگر متفاوت بوده و در کل گردشگری معنوی مقوله ای منفک از ادیان غیر اسلام بوده است.

گردشگری معنوی، معنویت، دین