سید فتاح ابراهیمی - دانشجوی دکترای تخصصی حقوق عمومی - دانشگاه آزاد اسلامی میبد

عدالت قضایی و حق دادرسی منصفانه که قلمروی به وسعت تمام دادرسی های کیفری ، مدنی و اداری دارد در مفهومی عام از مرحله کشف و تحقیق تا اجرای مجازات و در مفهومی خاص از مرحله شروع رسیدگی در مرجع قضایی ذی صلاح تا ختم رسیدگی و قطعیت حکم صادره را پوشش می دهد ؛ لذا قطعاً می توان آن را ملجأ و پناهگاهی ضروری برای کل منظومه حقوق بشر قلمداد نمود. بشر در حال حاضر فهمیده است که برای حفظ حقوق جامعه ، باید مبانی بنیادین حقوق بشر از قبیل احترام به کرامت و حیثیت ذاتی انسان، تساوی، آزادی ،امنیت قضایی و دادرسی عادلانه را بیش از پیش مورد توجه قرار دهد . در دنیای امروز ، دادرسی عادلانه ، بخش جدایی ناپذیر عدالت قضایی گردیده است و اجرای عدالت قضایی هم یکی از آرمان های مهم جامعه بشری است که همواره مورد توجه ادیان الهی، مکاتب مختلف، اندیشمندان و مصلحان اجتماعی بوده است ، تجربه ملت ها برای بشر محرز نموده حتی اگر کامل ترین و بی نقص ترین قوانین ماهوی در سیستم قضایی یک کشور وجود داشته باشد، بدون وجود قوانین شکلی و اجرای دادرسی منصفانه ، تحقق عدالت قضایی در روند رسیدگی امری دور از دسترس خواهد بود. در این مقاله عبارت های «دادرسی عادلانه» و «دادرسی منصفانه» نیز که مترادف با «عدالت قضایی» هستند، مورد بحث قرار گرفته است، به همین منظور، نوشتار حاضر در دو بخش، تهیه و تنظیم گردید که بخش اول، تحت عنوان «کلیات» و در قالب موضوعاتی چون «مفهوم شناسی» و «قلمرو شمول دادرسی عادلانه» و همچنین بخش دوم، تحت عنوان «اصول» که در قالب «اصول ماهوی» و «اصول شکلی» می باشد .

عدالت قضایی، دادرسی عالادنه، دادرسی منصفانه ، جرم، حقوق دفاعی متهم، اصول ماهوی و اصول شکلی