امیر دهقان دهنوی - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق عمومی، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران.

این نوشتار در پی بررسی تطبیقی جایگاه عدالت از منظر اسلام و اندیشه های غربی است و در سه محور مفهوم شناختی، مبناشناختی و بررسی شاخصه های عدالت از منظر اسلام و غرب بدان می پردازد. نخست به بحث و کنکاش درباره مفهوم و چیستی عدالت می پردازیم. سپس جایگاه و ضرورت آن را از دیدگاه اسلام، تبیین می کنیم و رابطه عدالت با حق و ارزش های الهی را بررسی خواهیم کرد. در ادامه با طرح مبانی عدالت در رویکرد اسلامی و ارائه راهبردهای تضمین عدالت در جامعه به عنوان امری متعالی، در می یابیم که مکاتب غربی با مبانی عدالت لیبرالیستی یا سوسیالیستی خود نمی توانند عدالت حقیقی و همه جانبه را محقق سازند وعدالت حقیقی با آموزه های چنین مکاتبی سازگار نیست، بلکه تنها ادیان الهی می توانند داعیه عدالت به مفهوم واقعی آن را داشته باشند. نظریه «عدالت اسلامی- مهدوی» بر پایه جهان بینی الهی و باورهای توحیدی و تعالیم الهی محقق می شود و بین عدالت گرایی و اعتقاد به ارزش های الهی و کرامت انسانی رابطه ای عمیق، ضروری و منطقی وجود دارد و با ارائه مدارک و شواهد عقلی، قرآنی و روایی، بر این رویکرد تأکید می شود که عدالت جز بر مبانی الهی و جز با حاکمیت انسان صالح و عادل در زمین محقق نمی شود و با توجه به مقدمات و پیش فرض های الهی و دینی عدالت از نظر اسلام، می توان عدالت اسلامی و مهدوی را تنها راهبرد معقول، اجتناب ناپذیر و تحدی گرایانه برای همه فرهنگ های بشری در عصر حاضر دانست. پس از نگاه تطبیقی به نظریه عدالت غربی و عدالت اسلامی، «عدالت مهدوی» به عنوان نظریه ای مبتنی بر عقل، فطرت و حقایق وحیانی، قدسی و منطبق با حکمت الهی تبیین شده و به عنوان تنها رهیافت ضروری و اجتناب ناپذیر، برای رشد و کمال بشری ترسیم می گردد.

سعادت، جامعه مهدوی، عدالت الهی، عدالت لیبرالیستی، عدالت سوسیالیستی