مینا دهقان نیری - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی میبد
لیلا دهقان نیری - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی میبد

در آئین دادرسی اسلامی ،علم قاضی به عنوان یکی از ادله اثباتی مورد پذیرش بیشتر فقیهان امامیه قرار گرفته است. اما حقوقدانان با استناد به علم ، برای اثبات دعاوی مخالفند. این مقاله ،پس از بیان دیدگاه های مطرح شده پیرامون این موضوع به بررسی مبانی نظریات می پردازد. با تحقیق در آیات ،روایات و دلایل مطرح شده در فقه ، می توان دلایل معتبری برای اعتبار علم قاضی یافت. اما در میان استدلال های موافقان و مخالفان مواردی وجود دارد که موجه به نظر نمی رسد. با توجه به دلایل مورد پذیرش ، قلمرو علم قاضی تعیین می گردد. براین اساس ارزش اثباتی علم در دادگاه ها، تنها برای قضات جامع الشرایط است. با وجود این استناد به علم برای اثبات جرایمی مانند زنا صحیح نیست. علمی که اعتبار آن به اثبات می رسد ،علم متعارف است. اما لازم نیست که این علم حسی باشد. با مطالعه قوانین موضوعه ایران ، در می یابیم که علم قاضی به طور مطلق مورد پذیرش قرار گرفته است. یافته های این تحقیق ناهمگونی و تاحدودی فاصله مواد قانونی را از مبانی فقهی مورد پذیرش نشان می دهد.

؛ 1-علم قاضی 2-ادله اثبات دعوا 3- دادرسی 4- آئین دادرسی اسلام 5- قضاوت