مریم قنبری عدیوی - نویسنده مسوول: کارشناس ارشد هنر (فرش)
عباس قنبری عدیوی - استادیار دانشگاه فرهنگیان

الیاف طبیعی حیوانی از جمله موی بز در صنعت نساجی کاربرد گسترده ای دارند. موی بز لیفی پروتئینی و بسیار مقاوماست که خواص فیزیکی و شیمیایی منحصر به فردی دارد و سطح بدن بز را می پوشاند. این لیف به سبب مقاومت دربرابر ساییدگی، تورم در برابر رطوبت و همچنین داشتن خاصیت ضد بیدی، در بافته های روستایی و عشایری از جملهبختیاری ها کاربرد فراوانی دارد.بختیاری ها یکی از بزرگ ترین اقوام کوچ رو ایرانی هستند که در دامنه های زاگرس میانی بر محور دامداری در حال زندگیاز بافته های زنان این قوم است که با پهنای کم و درازای (bohun) و پرورش دام های خود می باشند؛ سیاه چادر یا بهونزیاد از موی بز به شیوه گلیم ساده به دست می آید؛ لت ها از طول به یکدیگر دوخته می شوند. بررسی ها نشان می دهد کهبافت و استفاده از این سر پناه عشایری روند نزولی دارد.در این پژوهش که به صورت مطالعات کتابخانه ای و میدانی (مصاحبه و مشاهده) صورت گرفته؛ تلاش شده تا ضمنمعرفی این دست بافته و کارکردهای آن در فرهنگ بختیاری، علت های رکود بافت و کاهش استفاده از آن بررسی شود.نتایج نشان می دهد که علت هایی چون تغییر در ساختار کوچ و تمایل به یکجا نشینی، نوسان در بهای تولیدات عشایری وپر هزینه بودن تهیه این سرپناه در قیاس چادرهای آماده، دگرگونی در انتظارات اعضای خانوار کوچ گران، مشغله هایفراوان زنان عشایری، نارسایی آموزش های خانوادگی در بین عشایر، سنگین بودن آن و... باعث شده اند تا این هنر دیرپایایرانی در معرض فراموشی قرار گیرد.

موی بز، بهون، دست بافته، بختیاری