رسول سلیمانی - دانشجوی دکترای شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد قزوین

مسجد به عنوان مکان عبادت و تجلیگاه محتوا و روح اسلام است از اینرو پرداختن به موقعیت و چگونمگی استقرار مسجد بویژه مسجد جامع در سطح شهر و ارتباط ان با سایر عناصر شهری گویای روح حاکم بر زمان است در این مقاله سعی شدهاست با بیان ساختار تاریخی شهرهای تاشکند سمرقند، بخارا و خیوه و همچنین قسمتهای تاریخی برجا مانده از شهرهای قدیمی براساس مدارک موجود به این پرسش پاسخ دهد آیا رابطه ی معنا داری میان مسجد جامع و سایر عناصر شاخص شهر وجود دارد؟ بررسی های نشان می دهد که د رهمه موارد مدرسه یا مدارسی در مجاورت بلافصل مسجد جامع قرار داشته و در راه های ارتباطی اطراف مسجد دائمی و موقتی شکل می گرفته است.

مسجد جامع، بازارف ساختار اصلی، مدرسه علمیه